Η θέση των γυναικών στο επιστημονικό προσωπικό του Πανεπιστημίου Αθηνών

Στέλλα ΒΟΣΝΙΑΔΟΥ Καθηγήτρια Παν/μίου Αθηνών

Λυδία ΒΑΪΟΥ Επιστ. Συνεργάτης Παν/μίου Αθηνών

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Στην παρούσα εργασία, παρουσιάζεται μέρος των αποτελεσμάτων της μελέτης που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του Προπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών για Θέματα Φύλου και Ισότητας (Π.Π.Σ. ΘΕ.ΦΥΛ.ΙΣ.) στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) σχετικά με τη συμμετοχή των γυναικών στο ακαδημαϊκό προσωπικό των ελληνικών ΑΕΙ. Η μελέτη ερευνά τις κατανομές των μελών ΔΕΠ του ΕΚΠΑ ανά φύλο, τμήμα και βαθμίδα για τη χρονική περίοδο από το 1960 έως σήμερα. Για την πραγματοποίηση της, συγκεντρώθηκαν στοιχεία από το Ιστορικό Αρχείο του ΕΚΠΑ.

Από τα αποτελέσματα της μελέτης παρατηρούμε πως η συμμετοχή των γυναικών στο διδακτικό και επιστημονικό προσωπικό του ΕΚΠΑ αυξήθηκε πολύ τις τελευταίες δεκαετίες και κυρίως μετά την εφαρμογή του ν.1268/82. Η αύξησή των ποσοστών των γυναικών μελών ΔΕΠ δεν παρατηρείται ομοιόμορφα σε όλες τις σχολές και τμήματα του ΕΚΠΑ. Οι γυναίκες συγκεντρώνονται στα Τμήματα ανθρωπιστικών επιστημών, ενώ τα ποσοστά τους σε άλλα Τμήματα παραμένουν πολύ χαμηλά. Τέλος, παρατηρείται πως ενώ ο αριθμός των γυναικών αυξάνει τις τελευταίες δεκαετίες, η κατοχή διοικητικών θέσεων από γυναίκες μελή ΔΕΠ στο Πανεπιστήμιο Αθηνών είναι πολύ χαμηλή.

Τα παραπάνω χαρακτηριστικά των γυναικών μελών ΔΕΠ στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αντικατοπτρίζουν την εικόνα της γυναικείας εργασίας σε όλα τα ελληνικά ΑΕΙ όπως διαπιστώθηκε από τη μελέτη που πραγματοποιήθηκε.

ABSTRACT

In this article, we present a quantitative analysis on the evolution of women’s participation in the academic staff of the University of Athens, Greece. Our analysis is based on historical archives of the University and covers the period from 1960 to now. Although our findings refer to the University of Athens, they nevertheless reflect the overall landscape of women academics across Greek universities.

The key finding of this analysis is that the Uniform University Code, as imposed by the Greek Law 1268/82 that passed in 1982 represents an event of utmost historical significance for women academics in Greece as their numbers increased vastly since then. However, this increase did not follow a uniform distribution pattern: women academics are mostly concentrated in humanities and they are under-represented in almost every other School of the University. In addition, their percentage-based participation in senior administrative positions (deans, heads of departments, etc.) remains fairly low, even in departments of the University where women academics comprise the majority of the teaching and research staff.

This research is part of an ongoing gender research project undertaken by the Interdepartmental Gender Studies Program of the University of Athens, Greece.

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η παρούσα μελέτη σχετικά με τη θέση των γυναικών μελών ΔΕΠ στα ελληνικά Α.Ε.Ι και ιδιαίτερα στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της λειτουργίας του Προγράμματος Προπτυχιακών Σπουδών για Θέματα Φύλου και Ισότητας (Π.Π.Σ. ΘΕ.ΦΥΛ.ΙΣ.) του ΕΚΠΑ. Για το σκοπό της έρευνας, συγκεντρώθηκαν στοιχεία για τις κατανομές των μελών ΔΕΠ του Πανεπιστημίου Αθηνών ανά φύλο, τμήμα και βαθμίδα για τη χρονική περίοδο από το 1960 έως σήμερα. Η δεκαετία του 1960 επιλέχθηκε ως αφετηρία διότι πριν από το χρονικό εκείνο σημείο υπήρχαν ελάχιστες γυναίκες στο ακαδημαϊκό προσωπικό του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Αφορμή για την πραγματοποίηση της μελέτης αποτέλεσαν οι σχετικές εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης (π.χ. Etan Report, 2001) καθώς και άλλων διεθνών φορέων και πανεπιστημίων (Helsinki Group on Women and Science, 2004; Bailyn, 2003; Kulis, Sicotte and Collins, 2002; Ward, 2001; Krais B, 2002) που καταλήγουν στα εξής κοινά συμπεράσματα σε σχέση με τη γυναικεία πανεπιστημιακή εργασία:

1. Οι γυναίκες αποτελούν τη μειοψηφία των μελών ΔΕΠ στα Πανεπιστήμια.

2. Όσο πιο υψηλή είναι η καθηγητική βαθμίδα τόσο ισχνότερη είναι η παρουσία τους.

3. Απουσιάζουν από τους κλάδους των τεχνολογικών και θετικών επιστημών.

4. Κατέχουν, συγκριτικά με τα ποσοστά τους στο ακαδημαϊκό προσωπικό, λιγότερες

ανώτερες διοικητικές και διευθυντικές θέσεις.

Τα παραπάνω στοιχεία επιβεβαιώθηκαν και από την μελέτη που πραγματοποιήθηκε σχετικά με τη συμμετοχή των γυναικών μελών ΔΕΠ στο Πανεπιστήμιο Αθηνών τις τελευταίες δεκαετίες.

2. Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ: Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ Ν. 1268/82

Οι γυναίκες άρχισαν να έχουν μία συστηματική παρουσία στο επιστημονικό προσωπικό του ΕΚΠΑ από τη δεκαετία του 1960 και έπειτα. Στον Πίνακα 1 παρουσιάζεται το διδακτικό και επιστημονικό προσωπικό του ΕΚΠΑ ανά φύλο στα μέσα των δεκαετιών 1960 και 1970 και συγκεκριμένα τα ακαδημαϊκά έτη 1963-64 και 1973-74. Από τον Πίνακα 1 φαίνεται πως ο αριθμός των γυναικών διπλασιάστηκε μέσα σε μία δεκαετία, από 11 σε 32. Ωστόσο η παρουσία των γυναικών πανεπιστημιακών τη δεκαετία του 1960 ήταν τόσο ισχνή, ώστε παρά την αύξηση τους στο ακαδημαϊκό προσωπικό από το 1963-64 στο 1973-74, το ποσοστό τους επί του συνόλου παρέμεινε πολύ χαμηλό. Από 3% το 1963-64 ανέβηκε μόλις στο 5% το 1973-74, πράγμα που σημαίνει πως η μεγάλη αύξηση στο επιστημονικό προσωπικό οφειλόταν κυρίως στην πρόσληψη ανδρών και όχι γυναικών.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1

Διδακτικό και επιστημονικό προσωπικό του ΕΚΠΑ ανά φύλο τα ακαδημαϊκά έτη

1963-64 και 1973-74 - ΕΚΠΑ

Ο Πίνακας 2 παρουσιάζει τον αριθμό των γυναικών μελών ΔΕΠ στο ΕΚΠΑ κατά τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες από το 1963-64 έως σήμερα. Στον πίνακα παρουσιάζεται και ο αριθμός των γυναικών κατά το ακαδημαϊκό έτος 1980-81 διότι τότε άρχισε να πραγματοποιείται η ουσιαστική αύξηση στη συμμετοχή τους στο ακαδημαϊκό επάγγελμα. Ο αριθμός των γυναικών αυξήθηκε από 60 το ακαδημαϊκό έτος 1980-81, σε 285 το 1983-84.

ΠΙΝΑΚΑΣ 2

Αριθμός των γυναικών μελών ΔΕΠ ανά ακαδημαϊκό έτος ΕΚΠΑ

Η απότομη αυτή αύξηση στον αριθμό των γυναικών μελών ΔΕΠ οφείλεται κατά κύριο λόγο στη θέσπιση του νέου θεσμικού πλαισίου Για τη Δομή και Λειτουργία των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, του νόμου 1268/1982. Με το νόμο πλαίσιο, αντικαταστάθηκε ο θεσμός της έδρας από τον ενιαίο φορέα των διδασκόντων και πολλοί επιμελητές, εντεταλμένοι επιμελητές και βοηθοί που ήταν κάτοχοι διδακτορικού τίτλου έγιναν αυτομάτως μέλη ΔΕΠ. Με την αλλαγή αυτή, ο αριθμός των γυναικών μελών ΔΕΠ τετραπλασιάστηκε μέσα σε τρία χρόνια, όπως φαίνεται από τον πίνακα, διότι οι γυναίκες συγκροτούσαν σχεδόν το ένα τρίτο των βοηθών στο πανεπιστήμιο Αθηνών.

Από το 1983 έως σήμερα φαίνεται από τον Πίνακα 2 πως η αυξητική αυτή τάση συνεχίσθηκε στον ίδιο βαθμό. Κοιτώντας όμως τον Πίνακα 3, όπου παρουσιάζονται τα ποσοστά και όχι ο αριθμός των γυναικών για τις ίδιες χρονικές περιόδους, παρατηρείται πως τα ποσοστά τους δεν αυξήθηκαν στον ίδιο βαθμό. Αντίθετα το ποσοστό των γυναικών μειώθηκε στο 27% στα επόμενα 10 χρόνια όπως φαίνεται από την ακαδημαϊκή χρονιά 1993-94.

ΠΙΝΑΚΑΣ 3

Ποσοστά των γυναικών μελών ΔΕΠ ανά ακαδημαϊκό έτος ΕΚΠΑ

Συνοπτικά παρατηρούμε πως η αύξηση των γυναικών τα τελευταία 20 χρόνια ακολούθησε την πορεία που είχε και πριν την εφαρμογή του νόμου πλαισίου. Με άλλα λόγια, μέσα σε 20 χρόνια, από το 1983 στο 2003, το ποσοστό των γυναικών αυξήθηκε μόνο κατά 5,5% μονάδες.

Από τη διεθνή πρακτική έχει διαπιστωθεί πως η επιβολή μίας νομοθεσίας που είτε άμεσα είτε έμμεσα ευνοεί τις γυναίκες, είναι το αποτελεσματικότερο μέσο για τη διεύρυνση της συμμετοχής των γυναικών στο ακαδημαϊκό επάγγελμα. Αυτό δεν αφορά μόνο εκείνες τις νομοθεσίες που άμεσο σκοπό έχουν να ενισχύσουν τις γυναίκες αλλά και εκείνες που θεσπίζονται για διαφορετικούς λόγους αλλά λόγω των συγκεκριμένων συγκυριών ενισχύουν τελικά και τη θέση των γυναικών στο πανεπιστήμιο, πράγμα που συνέβη στην ελληνική περίπτωση. Ενδεικτικά αναφέρεται πως στη Σουηδία, που φημίζεται για τη σημασία που δίνει το κράτος στην ισότητα των φύλων στις οικονομικές και πολιτικοκοινωνικές επιλογές του, τα ποσοστά των γυναικών πανεπιστημιακών δεν ήταν υψηλά έως ότου θεσπίσθηκαν δύο νομοθετικά κείμενα το Tham-Professorships (1995) και το Promotion Reform (1997). Με το πρώτο επιβλήθηκαν ποσοστώσεις υπέρ των γυναικών στο σύνολο του ακαδημαϊκού προσωπικού της χώρας, ενώ το δεύτερο επέβαλλε μεθόδους και πρακτικές που θα βελτίωναν τις πιθανότητες των γυναικών να αναρριχηθούν σε υψηλότερη βαθμίδα. Αποτέλεσμα των δύο νομοθεσιών στα πανεπιστήμια ήταν μέσα σε 6 χρόνια ο αριθμός των γυναικών μελών ΔΕΠ να διπλασιαστεί, από 2000 σε 4000.

Στον Πίνακα 4 παρουσιάζονται τα ποσοστά των γυναικών μελών ΔΕΠ ανά βαθμίδα στο ΕΚΠΑ σε σύγκριση με τα ποσοστά των γυναικών μελών ΔΕΠ στο σύνολο των ΑΕΙ για το ακαδημαϊκό έτος 2003-04. Παρατηρούμε πως το Πανεπιστήμιο Αθηνών έχει σχετικά με το μέσο όρο καλά ποσοστά στις γυναίκες μέλη ΔΕΠ. Αυτό οφείλεται καταρχήν στην έλλειψη πολυτεχνικής σχολής στο ΕΚΠΑ. Από τα αποτελέσματα της μελέτης για όλα τα ΑΕΙ που λειτουργούσαν το ακαδημαϊκό έτος 2003-04, έχει διαπιστωθεί πως οι Πολυτεχνικές Σχολές και τα αντίστοιχα Τμήματα, απασχολούν σε συντριπτική πλειοψηφία άνδρες μέλη ΔΕΠ. Επιπλεόν, παρατηρήθηκε πως στα δύο μεγάλα πανεπιστήμια της χώρας που στεγάζονται στα μεγαλύτερα αστικά κέντρα, το ΕΚΠΑ και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, έχουν μεγαλύτερα ποσοστά γυναικών από τα περιφερειακά πανεπιστήμια. Το μέσο όρο του συνόλου των γυναικών μελών ΔΕΠ στα 19 ΑΕΙ που λειτουργούσαν τη χρονιά 2003-04 στην Ελλάδα ήταν 27%, όσο δηλαδή είχε το ΕΚΠΑ τη δεκαετία του 1990. Στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, οι γυναίκες αποτελούν το 35 %, αριθμός από τους μεγαλύτερους που παρατηρούνται στα ελληνικά ΑΕΙ. Οι γυναίκες κατέχουν το μεγαλύτερο ποσοστό τους στο Πάντειο Πανεπιστήμιο με 37% και το μικρότερό τους στο Πολυτεχνείο Κρήτης με 4%. Το Αριστοτέλειο έχει κατά μέσο όρο 29% γυναίκες μέλη ΔΕΠ, ενώ στην Πάτρα για την ίδια χρονιά το ποσοστό ήταν 20,5%, στην Κρήτη 23% και στο Αιγαίο 22,5%.

ΠΙΝΑΚΑΣ 4

Γυναίκες μέλη ΔΕΠ ανά βαθμίδα στο ΕΚΠΑ και στο σύνολο των ΑΕΙ ακ. έτος 2003-04

Τα ποσοστά των γυναικών ανά βαθμίδα στην Ελλάδα δεν αποτελούν εξαίρεση στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αντίθετα, η Ελλάδα κατατάσσεται στο μέσο όρο της Ε.Ε. Ενδεικτικά αναφέρεται πως στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης σήμερα, το ποσοστό των γυναικών στη βαθμίδα της Καθηγήτριας, κυμαίνεται από 5% στην Ολλανδία έως 18,4% στη Φιλανδία, ενώ στη βαθμίδα του Λέκτορα κυμαίνεται από 20% στην Ολλανδία έως 44% στην Πορτογαλία.

3. Ο ΟΡΙΖΟΝΤΙΟΣ ΚΑΙ Ο ΚΑΘΕΤΟΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ ΣΤΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

Η αύξηση στα ποσοστά συμμετοχής των γυναικών στο ακαδημαϊκό επάγγελμα δεν παρατηρείται ομοιόμορφα σε όλες τις Σχολές και Τμήματα του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αυτό οφείλεται στον οριζόντιο διαχωρισμό των φύλων, ένα φαινόμενο που παρατηρείται διεθνώς. Ο οριζόντιος διαχωρισμός των φύλων στα ΑΕΙ, περιγράφει την τάση των ανδρών και των γυναικών μελών ΔΕΠ να εργάζονται σε διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους και ως εκ τούτου να συγκεντρώνονται σε διαφορετικές Σχολές και Τμήματα. Στον Πίνακα 5, παρουσιάζονται τα μέλη ΔΕΠ ανά φύλο και βαθμίδα στο σύνολο των Τμημάτων θετικών και ανθρωπιστικών επιστημών. Όπως φαίνεται, υπάρχουν μεγάλες διαφορές στα ποσοστά των γυναικών μελών ΔΕΠ στις ανθρωπιστικές επιστήμες σε σύγκριση με τις θετικές επιστήμες. Οι γυναίκες είναι 31% στις ανθρωπιστικές επιστήμες στη βαθμίδα της καθηγήτριας αλλά μόνο 6,5% στις θετικές επιστήμες. Στις βαθμίδες του επίκουρου και λέκτορα οι γυναίκες αποτελούν την πλειοψηφία στις ανθρωπιστικές επιστήμες αλλά συνεχίζουν να έχουν χαμηλά ποσοστά στις θετικές επιστήμες.

ΠΙΝΑΚΑΣ 5

Ο κάθετος διαχωρισμός των δύο φύλων στο ακαδημαϊκό επάγγελμα είναι επίσης υψηλός. Ο όρος κάθετος διαχωρισμός σημαίνει την κατανομή ανά φύλο των υψηλών διοικητικών θέσεων και θέσεων λήψης αποφάσεων στα πλαίσια των ΑΕΙ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, οι γυναίκες απουσιάζουν συστηματικά από τις παραπάνω θέσεις.

Είναι γνωστό πως οι ανώτερες διοικητικές θέσεις στα πανεπιστήμια καταλαμβάνονται στη συντριπτική πλειοψηφία τους από τα μέλη ΔΕΠ των ανώτερων βαθμίδων της καθηγητικής κλίμακας. Παρά το γεγονός πως σήμερα οι γυναίκες αποτελούν το 21% των καθηγητών και το 32% αναπληρωτών καθηγητών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, δεν υπήρχε ποτέ καμία γυναίκα στις θέσεις Πρύτανη και Αντιπρυτάνεων, καθώς και καμία γυναίκα κοσμήτορας. Στο σύνολο των ΑΕΙ της χώρας, κατά το ακαδημαϊκό έτος 2003-04, δεν υπήρχε επίσης καμία γυναίκα πρύτανης, καμία πρόεδρος επιτροπής ερευνών, ενώ καταλάμβαναν συνολικά στα 19 ΑΕΙ της χώρας μία στις δέκα θέσεις Αντιπρυτάνεων και Κοσμητόρων.

Μόνο στις διοικητικές θέσεις που αφορούν στο εσωτερικό των τμημάτων υπήρχαν και υπάρχουν γυναίκες που καταλαμβάνουν διοικητικές θέσεις. Στο Πίνακα 6, παρουσιάζονται τα ποσοστά των γυναικών που κατέχουν ή κατείχαν διοικητικές θέσεις στα τμήματα του πανεπιστημίου Αθηνών σε τρία ακαδημαϊκά έτη τα τελευταία 20 χρόνια. Την τελευταία δεκαετία τα ποσοστά των γυναικών που κατέχουν διοικητικές θέσεις στα τμήματα έχουν βελτιωθεί. Αν εξαιρέσει κανείς το πολύ χαμηλό ποσοστό των γυναικών στους διευθυντές κλινικών, τα λοιπά ποσοστά έχουν αυξηθεί ειδικά την τελευταία δεκαετία. Ωστόσο και πάλι παραμένουν χαμηλά σε σχέση με τις θέσεις που κατέχουν οι γυναίκες στις δύο πρώτες βαθμίδες της καθηγητικής κλίμακας.

ΠΙΝΑΚΑΣ 6

Γυναίκες κάτοχοι διοικητικών θέσεων ανά ακαδημαϊκό έτος ΕΚΠΑ

ΠΙΝΑΚΑΣ 7

Γυναίκες μέλη ΔΕΠ κάτοχοι διοικητικών θέσεων στο ΕΚΠΑ και στο σύνολο των ΑΕΙ, ακαδημαϊκό έτος 2003-04

Στον Πίνακα 7 παρουσιάζονται τα ποσοστά των γυναικών μελών ΔΕΠ που κατέχουν διοικητικές θέσεις στο ΕΚΠΑ και στο σύνολο των 19 ΑΕΙ της χώρας που λειτουργούσαν το ακαδημαϊκό έτος 2003-04. Από τον πίνακα, φαίνεται και πάλι το ΕΚΠΑ να έχει αρκετά μεγάλα ποσοστά σε σχέση με το μέσο όρο στα ελληνικά ΑΕΙ.

Όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα ο κάθετος διαχωρισμός των φύλων είναι κατά πολύ μεγαλύτερος από τον οριζόντιο. Επίσης παρατηρήθηκε πως ακόμα και στα τμήματα των ανθρωπιστικών επιστημών όπου η παρουσία των γυναικών είναι ικανοποιητική, ο κάθετος διαχωρισμός παραμένει πολύ υψηλός, με τους άνδρες να κατέχουν τις θέσεις εξουσίας. Στα τμήματα των ανθρωπιστικών επιστημών στα 19 ΑΕΙ της χώρας κατά το ακαδημαϊκό έτος 2003-04, οι άνδρες συγκροτούσαν περί το 70% των Προέδρων Τμημάτων, το 60% των Διευθυντών Τομέων και σχεδόν το 80% των Διευθυντών Εργαστηρίων.

Και στην περίπτωση της κάθετης διάκρισης των φύλων στο ακαδημαϊκό επάγγελμα, οι αντίστοιχες έρευνες από χώρες της Δύσης δείχνουν πως πρόκειται για καθολικό φαινόμενο. Μάλιστα έχει παρατηρηθεί πως η κάθετη διάκριση των φύλων, είναι εξίσου σημαντική και στις χώρες της Δύσης όπου τα ποσοστά των γυναικών μελών ΔΕΠ είναι σχετικά υψηλά. Από έρευνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Etan Report, 2001), γνωρίζουμε πως το 1998, οι γυναίκες κοσμήτορες στα πανεπιστήμια της Ισπανίας ήταν 1,6% και στη Γερμανία 5% επί του συνόλου.

4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Διαπιστώθηκε πως έχει αυξηθεί σημαντικά το ποσοστό των γυναικών στο ακαδημαϊκό προσωπικό του Πανεπιστημίου Αθηνών από τη δεκαετία του 1960 έως σήμερα. Αυτό οφείλεται κυρίως στην εφαρμογή του νόμου 1268/82, με τον οποίο πολλοί επιμελητές και βοηθοί έγιναν μέλη ΔΕΠ. Το γεγονός πως οι γυναίκες συγκροτούσαν περί το ένα τρίτο των βοηθών στο ΕΚΠΑ, οδήγησε στην απότομη αύξηση του ποσοστού τους στο ΔΕΠ. Έκτοτε, τα ποσοστά των γυναικών μελών ΔΕΠ στο ΕΚΠΑ κυμαίνονται μεταξύ 30% και 35%.

Η αύξηση της συμμετοχής των γυναικών μελών ΔΕΠ πραγματοποιήθηκε σε συγκεκριμένες Σχολές και Τμήματα. Οι γυναίκες έχουν την τάση να απασχολούνται στις ανθρωπιστικές επιστήμες ενώ σε άλλους επιστημονικούς τομείς όπως οι θετικές επιστήμες τα ποσοστά τους παραμένουν πολύ χαμηλά. Επίσης, παρά την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στο ακαδημαϊκό επάγγελμα, ο κάθετος διαχωρισμός των φύλων παραμένει υψηλός, που σημαίνει πως οι γυναίκες εξακολουθούν να καταλαμβάνουν λίγες υψηλές διοικητικές θέσεις και θέσεις εξουσίας στο εσωτερικό του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η αρνητική αυτή σχέση των γυναικών με τις θέσεις εξουσίας παρατηρείται σε όλα τα ΑΕΙ καθώς και στις εθνικές επιστημονικές επιτροπές που λειτουργούν στην Ελλάδα.

Από την ποσοτική μελέτη δεν είναι εύκολο να διευκρινισθούν τα αίτια του οριζόντιου και κάθετου διαχωρισμού των φύλων. Οι λόγοι είναι περισσότεροι από ένας και συνδέονται τόσο με τις επαγγελματικές συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στο ακαδημαϊκό χώρο όσο και με τις προσωπικές επιλογές τους. Ωστόσο η διαφορά μεταξύ προσωπικής επιλογής και επιβολής από το περιβάλλον δεν είναι πάντα τόσο ξεκάθαρη. Οι προσωπικές επιλογές είναι συχνά και αποτέλεσμα των συνθηκών που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι στο επαγγελματικό περιβάλλον τους.

Στόχος της όλης προσπάθειας μας, είναι να αποτελέσουν αυτές οι μελέτες ένα μέσο για την έναρξη ενός διαλόγου σχετικά με την βελτίωση της θέσης των γυναικών στα ακαδημαϊκά ιδρύματα και στις εθνικές επιστημονικές επιτροπές της χώρας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Bailyn L. (2003) Academic Careers and Gender Equity: Lessons Learned from MIT, Gender,

Work and Organization, 10 (2)

Christman D (2003) Women Faculty in Higher Education

European Commission (2001) Etan Report, http://www.cordis.lu/rtd2002/science-society/women.htm

Helsinki Group on Women and Science (2004),http://europa.eu.int/comm/research/science-society/women-science/helsinki_en.html

Krais B. (2002) Academia as a Profession and the Hierarchy of the Sexes: Paths out of Research

in German Universities, Higher Education Quarterly, 56 (4)

Kulis S., Sicotte D. and Collins S. (2002) More than a pipeline problem: Labor Supply

Constraints and Gender Stratification across Academic Science Disciplines, Research in

Higher Education, 43 (6)

Ward M. (2001) Gender and Promotion in the Academic Profession, Scottish Journal of Political

Economy, 48 (3)