ΠΕΡΙΟΔΙΚΕΣ
ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΣΤΟΥΣ ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΥΣ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Ηλέκτρα ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Δρ. Επιστημών της Αγωγής
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Με την
εισήγηση αυτή θα επιχειρηθεί μια διάβαση της χρονικής περιόδου 1975-76,
ιστορικού σταθμού για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και μια χαρτογράφησή της
όσον αφορά τις απόψεις που εκφράστηκαν και τις στάσεις που υιοθετήθηκαν από
εκπαιδευτικούς και επιστήμονες και σχετίζονται με θέματα της Επιστήμης της
Οργάνωσης και Διοίκησης της Εκπαίδευσης.
Τα μονοπάτια για αυτή τη
διαδρομή θα αναζητηθούν σε τρία εκπαιδευτικά περιοδικά τα οποία διατρέχουν σε
βάθος χρόνου την ιστορία της ελληνικής εκπαίδευσης. Πρόκειται για το Επιστημονικό Βήμα του Δασκάλου εκδιδόμενο
από τη Διδασκαλική Ομοσπονδία Ελλάδας (ΔΟΕ), για το Ενημερωτικό Δελτίο της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης
(ΟΛΜΕ) και για τον Ιδιωτικό
Εκπαιδευτικό, περιοδικό που εκδίδει η Ομοσπονδία Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών
Ελλάδας (ΟΙΕΛΕ).
Ως πυξίδα θα λειτουργήσει η
συστημική πρόταση για την προσέγγιση της Οργάνωσης της Διοίκησης της
Εκπαίδευσης (DUPONT, 1990, 2002 & BONNET, DUPONT, HUGET, GODIN, 1988) η οποία αναλύει και επανασυνθέτει πέντε πεδία: το
κοινωνικό-κοινωνιολογικό, το κοινωνιολογικό-εκπαιδευτικό, το πολιτικό, το
παιδαγωγικό-οργανωτικό και το παιδαγωγικό-πρακτικό με την ενσωμάτωση της
στρατηγικής, της δομής, της απόφασης και της ταυτότητας ως στοιχείων
μοντερνισμού που θα επιτρέψουν το πέρασμα από τη διερεύνηση του
σχολείου-αντικειμένου στη στόχευση του σχολείου-υποκειμένου.
Ασφαλώς αναγνωρίζουμε ότι
τόσο η διαδρομή όσο και η κατεύθυνση που θα μπορούσε να ακολουθήσει μια
εισήγηση για την Ιστορία της Εκπαίδευσης δεν είναι μια και μοναδική, πολύ δε
περισσότερο επειδή αφορά τους θεωρητικούς λαβυρίνθους του γνωστικού χώρου της
Οργάνωσης και Διοίκησης της Εκπαίδευσης, όπου στο «τέλος ενός λαβυρίνθου, ένας
νέος λαβύρινθος ξεκινά» (ΑΤΤΑLI, 1998).
ABSTRACT
Three
reviews of education which run through over the history of the Greek education
are used as paths for this research. There are the “Επιστημονικό Βήμα του Δασκάλου” edited by the Greek Union of Teachers in Primary
Schools (ΔΟΕ), the “Ενημερωτικό Δελτίο της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης” edited by the Greek Union of Teachers in Secondary
Schools (ΟΛΜΕ) and the “Ιδιωτικό Εκπαιδευτικό” edited by the Greek
A model from
the General System’s Theory will be used as our compass to approach the
Organization and the Administration of the Education (DUPONT, 1990, 2002 & BONNET, DUPONT,
HUGET, GODIN, 1988). This model permit us to analyze and to synthesize five
levels: the social – sociological, the sociological – educational, the
political, the educational – organizational and the educational – practical.
There is no
doubt that the choice of the theoretical background and the epistemological
direction of this paper is not unique; much more because our presentation
concerns the theoretical labyrinths of the scientific field of the organization
and the Administration of the Education and “at the end of a labyrinth, another
new one begins” (ΑΤΤΑLI, 1998).
Με την
παρούσα εισήγηση επιδιώκουμε να παρακολουθήσουμε μια εξωτερική και ταυτόχρονα
εσωτερική παράμετρο της Επιστήμης της Οργάνωσης και Διοίκησης της Εκπαίδευσης,
την ιστορική. Πρόκειται για μια εξωτερική παράμετρο στο βαθμό που συνιστά ένα
πλαίσιο μελέτης και εσωτερική στο βαθμό που προσδίδει έναν ειρμό και ένα νόημα
σε μια μελέτη, δεδομένου ότι «το παρελθόν δε βρίσκεται έξω από την εποχή
μας, εντάσσεται σε αυτήν κι επίσης εγγράφεται στο μέλλον» (DUPONT, 1990).
Θα
επιχειρήσουμε μια περιόδευση της χρονικής περιόδου της μεταπολίτευσης και πιο
συγκεκριμένα των ετών 1975 – 76 και μια δυναμική χαρτογράφησή της όσον αφορά
τις απόψεις που εκφράστηκαν, τους τρόπους με τους οποίους κατανοήθηκαν και
εφαρμόστηκαν καθώς και τις στάσεις που υιοθετήθηκαν στα χρόνια αυτά, από
εκπαιδευτικούς και άλλους επιστήμονες και σχετίζονται με θέματα που διερευνά η
Επιστήμη της Οργάνωσης και Διοίκησης της Εκπαίδευσης.
Τα μονοπάτια για αυτή τη διαδρομή της μεταπολιτευτικής
περιόδου στην Ελλάδα, θα αναζητηθούν σε
τρία εκπαιδευτικά περιοδικά τα οποία διατρέχουν σε βάθος χρόνου αλλά και σε
πλάτος απόψεων, από μια πολιτικοποιημένη, συνδικαλιστική οπτική γωνία, την
ιστορία της ελληνικής εκπαίδευσης. Πρόκειται για τον Ιδιωτικό Εκπαιδευτικό,
περιοδικό που εκδίδει η Ομοσπονδία Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Ελλάδας (ΟΙΕΛΕ), για
το Διδασκαλικό Βήμα εκδιδόμενο από τη Διδασκαλική Ομοσπονδία Ελλάδας
(ΔΟΕ) και για Πληροφοριακό Δελτίο της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης
Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ).
Σε
καμία περίπτωση δεν ισχυριζόμαστε πως τα μονοπάτια που θα ακολουθηθούν
αποτελούν τη μόνη ή την καλύτερη δυνατότητα επιλογής για το μελετητή. Τους
αναγνωρίζουμε ωστόσο τα ακόλουθα θετικά σημεία, όπως προβάλλονται στο Διδασκαλικό
Βήμα [Διδασκαλικόν Βήμα, 5
Ιουλίου 1976, αρ.φύλ. 795]. Πρόκειται δηλαδή, για «το επίσημο
δημοσιογραφικό όργανο, με το οποίο η φωνή του κλάδου ακούγεται σ’ ολόκληρο τον
Ελλαδικό χώρο και σε πολλά άλλα μέρη της Ευρώπης (...) προβάλλονται τα αιτήματα
του Κλάδου μας και τα λοιπά εκπαιδευτικά θέματα, κατά τρόπο θετικό. Μέσα από
τις στήλες του Βήματος, οι θέσεις μας πρόβαλλαν καλά θεμελιωμένες και σωστά
τεκμηριωμένες για να πείθουν και να συμβάλλουν στην προώθηση των θεμάτων. Την
επιχειρηματολογία των άρθρων, σχολίων μας κ.α. την χαρακτήριζαν η βαθιά
σύλληψη, η ορθή τοποθέτηση, η παρρησία της γνώμης και η θαρραλέα προβολή.»
Ως
πυξίδα για τις περιοδικές διαδρομές μας θα λειτουργήσει η Γενική Θεωρία των
Συστημάτων. Η επιλογή της κρίθηκε απαραίτητη για δύο λόγους, έναν γενικό κι
έναν ειδικό.
Ο
γενικός λόγος αφορά την πεποίθηση πως η πραγματικότητα που μας περιβάλλει δεν
είναι το αποτέλεσμα μιας γραμμικής αιτιότητας ή μιας νευτώνειας
δράσης-αντίδρασης, όπως δεν είναι και μονοσήμαντα σύνθετη. Η πραγματικότητα
είναι σύμπλοκη, δείχνει δηλαδή να απαρτίζεται από ένα πλήθος κινούμενων σημείων
που έχουν πλεχτεί σε μια δεδομένη στιγμή μαζί με έναν τρόπο, αλλά στην πορεία
αυτή τους η πλέξη είναι δυνατό να μεταβληθεί, ποικιλότροπα και αέναα.
Ο
νεολογισμός «σύμπλοκη» πραγματικότητα και «συμπλοκότητα» κρίνεται κατά τη γνώμη
μας απαραίτητος για να αποδοθεί με ακρίβεια η έννοια των σημείων που συνθέτουν
την εκάστοτε πραγματικότητα, που έχουν πλεχτεί μαζί και συνθέτουν ένα ενιαίο
όλο, ακολουθώντας κατά λέξη τον λατινικό όρο (con-plectere) που χρησιμοποιεί ο φιλόσοφος Edgar Morin ( MORIN &
LE MOIGNE ,
1999).
Στο
ιδιαίτερα σύνθετο επιστημονικό πεδίο της Οργάνωσης και Διοίκησης της
Εκπαίδευσης μια προσέγγιση αυτής της σύμπλοκης πραγματικότητας, της μη
καρτεσιανής, της μη αναλυτικής, της μη τμηματοποιημένης, της μη αποσπασματικής,
της μη νευτώνειας, της μη μηχανιστικής, της μη γραμμικής αλλά της ολιστικής και
σε αέναη κίνηση που δίνει το ειδικό βάρος στο τυχαίο και στο μοναδικό, στο
στιγμιαίο και στο απρόβλεπτο, στο πολυδιάστατο και στο πολυσύνδετο γίνεται
εφικτή με τη Θεωρία των Συστημάτων, ως πρισματική σκέψη και εργαλείο για την
κατανόηση.
Ο ειδικός λόγος αφορά την ουσία κάθε εκπαιδευτικού συστήματος, ως
συλλογικής αλληλοδραστικής οντότητας που αναζητά πάντα την ισορροπία μεταξύ του
εσωτερικού και του εξωτερικού περιβάλλοντος. Οι διαδικασίες μέσα στο
εκπαιδευτικό σύστημα είναι σύμπλοκες. Κάθε στοιχείο μπορεί να τροφοδοτείται από
ένα άλλο: τα όρια του συστήματος είναι διαπερατά και επιτρέπουν εισροές από τις
τοπικές δομές και εκροές σε αυτές. Ως εκ τούτου, θεωρούμε ατυχή την παρουσίαση
του πεδίου μελέτης της εκπαίδευσης ως μιας σταθερής δομής (ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ, 2001).
Ασφαλώς
αναγνωρίζουμε ότι τόσο η διαδρομή όσο και η κατεύθυνση που θα μπορούσε να
ακολουθήσει μια εισήγηση για την Ιστορία της Εκπαίδευσης δεν είναι μια και
μοναδική, πολύ δε περισσότερο επειδή αφορά τους θεωρητικούς λαβυρίνθους του
γνωστικού χώρου της Οργάνωσης και Διοίκησης της Εκπαίδευσης, όπου στο «τέλος
ενός λαβυρίνθου, ένας νέος λαβύρινθος ξεκινά» (ΑΤΤΑLI,
1998).
Στην εποχή της γνώσης η ισχυρότερη αμοιβή βρίσκεται στο παιχνίδι των ιδεών,
των νέων προσεγγίσεων αλλά και των αδιεξόδων, στη διαδρομή που οδηγεί στην
απάντηση που αλλάζει και που θα αλλάζει διαρκώς.
Στο
πλαίσιο μιας συστημικής πορείας (TOURAINE,
1973; DUPONT, 1990 & 2002; BONNET, DUPONT, HUGET, GODIN, 1988) μέσα από το πλήθος των πληροφοριών που αντλήσαμε
από τα τρία περιοδικά σχετικά με ζητήματα οργάνωσης και διοίκησης της
εκπαίδευσης κατά τη διάρκεια των ετών 1975 –76, θα λειτουργήσει η ακόλουθη
σχηματική ανάπτυξη η οποία αναλύει και
συνθέτει εκ νέου πέντε πεδία μελέτης της σύμπλοκης εκπαιδευτικής
πραγματικότητας: το κοινωνιολογικό- κοινωνικό, το κοινωνιολογικό-εκπαιδευτικό,
το πολιτικό, το παιδαγωγικό-οργανωτικό και το παιδαγωγικό-πρακτικό.
Σχήμα: DUPONT (1990), σ: 54.
Αρχικά αντιλαμβανόμαστε δύο διακριτά κοινωνιολογικά επίπεδα, αυτό της
κοινωνίας και αυτό της εκπαίδευσης, δεδομένου ότι η εκπαίδευση αποτελεί ένα
αυτόνομο σύστημα το οποίο μεταφράζει στο δικό του επίπεδο την κυρίαρχη
κοινωνική και πολιτιστική ιδεολογία σε κάθε εποχή.
Περνώντας
στο δικό μας θέμα, είναι γνωστό πως η χρονική περίοδος 1975 – 1976 αποτελεί
έναν σταθμό για την πολιτική ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας και για το
εκπαιδευτικό της σύστημα διότι χαρακτηρίζεται από την πολιτική αλλαγή, την
πολιτειακή μεταβολή και την κοινωνική απαίτηση για εκσυγχρονισμό του πολιτικού
και του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Στην πράξη όμως το κυρίαρχο φαινόμενο που
αντιμετωπίζει ο μελετητής της ιστορίας της εκπαίδευσης είναι μια λαβυρινθώδης
πορεία μεταξύ της συντηρητικής πολιτικής και του πολιτικού ριζοσπαστισμού, μια
δύσκολη διάβαση που μπορεί ωστόσο να ερμηνευτεί με κοινωνιολογικά ή και
ψυχολογικά παραδείγματα. Γενικά όμως, η δεκαετία 1975 – 1985 χαρακτηρίζεται από
το «παράδοξο» εκπαιδευτικών αλλαγών και κοινωνικών αντιστάσεων, αναμενόμενων
στο βαθμό που η εκπαίδευση θεωρείται ως «θεματοφύλακας των αξιών, των
παραδόσεων, των μορφών ήθους ή των
τρόπων ζωής και οι άνθρωποι βλέπουν σε κάθε επιχειρούμενη αλλαγή τον κίνδυνο
ανατροπής της καθεστηκυίας τάξεως» (ΦΡΑΓΚΟΣ, 1985).
Κατανοούμε επίσης ότι με τη μεταπολίτευση έπρεπε να
αποκατασταθούν οι αξίες και οι θεσμοί με τρόπο που να καλυφθεί ο χαμένος χρόνος
και να ικανοποιηθεί το λαϊκό αίσθημα, χωρίς όμως να τεθούν σε κίνδυνο τα αστικά
συμφέροντα και τα ιδεολογικά τους στηρίγματα. Η δικτατορία είχε ενώσει εναντίον
της πολλές ετερόκλητες δυνάμεις και η κοινωνική δυναμική άρα και το πολιτικό
σκηνικό είχαν διαφοροποιηθεί σημαντικά σε σχέση με το διάστημα πριν και κατά τη
δικτατορία. Ο Κ. Καραμανλής είχε αντιληφθεί την ανάγκη για αλλαγή του προφίλ
της ελληνικής παραδοσιακής Δεξιάς και επεδίωξε ένα «άνοιγμα» προς το χώρο του
Κέντρου (ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ, 1996).
Το «άνοιγμα» σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση αναλαμβάνει ως
Υπουργός Παιδείας ο Γ. Ράλλης και το προωθεί υιοθετώντας το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα
του 1963-64 που η τότε κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου δεν είχε προλάβει να
εφαρμόσει. Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από την ομιλία του Ευάγ.Παπανούτσου κατά
την 1η μεταδιδακτορική Γενική Συνέλευση του κλάδου των δασκάλων στις
2-5 Ιουλίου 1975 [Διδασκαλικόν Βήμα, 5 Σεπτεμβρίου 1975, αρ.φύλ. 779,
σ.13].
«Χάθηκαν
10 χρόνια. Το χαιρετίζομε το γεγονός. Το χαιρετίζομε μελαγχολικά. Χάθηκαν δέκα
χρόνια και από τη ζωή ενός λαού όταν χάνωνται όχι δέκα χρόνια, δέκα μήνες, δέκα
εβδομάδες, η απώλεια είναι μεγάλη και ανεπανόρθωτη. Εάν είχαμε σταθεί τότε στο
εκπαιδευτικό σχήμα που είχε νομοθετηθεί, σήμερα θα έπρεπε και θα μπορούσαμε να
πάμε πάρα πέρα, διότι δεν εκάναμε το 1964 πράγματα για την αιωνιότητα. Τα
κάναμε ως πρώτο βήμα να πάμε πάρα πέρα και σήμερα επανερχόμαστε αντί να
προχωρήσωμε.»
Στη συνέχεια της συστημικής προσέγγισης για
την οργάνωση και διοίκηση της εκπαίδευσης, αντιλαμβανόμαστε τη μεταφορά προς
υλοποίηση, των εκάστοτε προσανατολισμών
μέσω του πολιτικού πεδίου στο οποίο αποφασίζονται, νομοθετούνται και
νομιμοποιούνται.
Εξέλιξη – σταθμό στην εκπαίδευση κατά τη μεταπολίτευση αποτελεί η
μεταρρύθμιση του 1976 (Ν. 309 / 76, ΦΕΚ 100, Α 30.4. 1976 «Περί Οργανώσεως και
Διοικήσεως της Γενικής Εκπαιδεύσεως ») με τα ακόλουθα κύρια μέτρα:
- Η υποχρεωτική φοίτηση επεκτείνεται από έξι σε εννέα
χρόνια. Πρώτο αδιέξοδο του λαβυρίνθου είναι το γεγονός ότι ενώ το μέτρο
κατατείνει στον εκδημοκρατισμό ως συνταγματική επιταγή, υψώνοντας τη
γενική μόρφωση, καθίσταται όμως σαφές ότι πρόκειται για υποχρέωση του
πολίτη και όχι ευθύνη του κράτους ως υποχρεωτική παροχή μέσων για
εκπαίδευση (ΔΗΜΑΡΑΣ, 1976).
- Το παραδοσιακό εξατάξιο γυμνάσιο χωρίζεται σε δύο
αυθυπόστατες σχολικές μονάδες, το τριτάξιο γυμνάσιο και το τριτάξιο
λύκειο.
- Καθιερώνεται η δημοτική ως όργανο διδασκαλίας και ως
αντικείμενο διδασκαλίας.
- Εκσυγχρονίζονται τα σχολικά προγράμματα.
- Θα πρέπει επίσης να προσθέσουμε ορισμένα μέτρα,
απόρροια συνδικαλιστικών αγώνων που βελτίωναν τις συνθήκες εργασίας, όπως
π.χ. τη μείωση του ωραρίου διδασκαλίας των καθηγητών και τη μείωση του
αριθμού μαθητών ανά τμήμα.
Προχωρώντας
στο παιδαγωγικό-οργανωτικό πεδίο για να καταλήξουμε στο παιδαγωγικό
πρακτικό πεδίο έχουμε τη
συγκεκριμενοποίηση αυτών των κυρίαρχων προσανατολισμών μέσα σε οργανωτικές
«συμπεριφορές» και σε παιδαγωγικές πρακτικές σε επίπεδο σχολικής μονάδας.
Για τη μεταπολιτευτική
διετία 1975-76, φαίνεται πως η μεταρρύθμιση του ΄76 διατήρησε ανέπαφες τις αυταρχικές και εξουσιαστικές δομές του συστήματος
(ΤΕΡΖΗΣ, 1981) διατηρώντας τον συγκεντρωτισμό, την αυστηρή ιεραρχία, το πλήθος
των εξετάσεων, παραβλέποντας το αίτημα του εκδημοκρατισμού. Επίσης θα πρέπει να τονίσουμε το γεγονός ότι
επρόκειτο για μέτρα που ήδη είχαν καθυστερήσει πολύ, με αποτέλεσμα η νεογέννητη
μεταρρυθμιστική προσπάθεια να είναι ήδη γερασμένη (ΗΛΙΟΥ, 1984) διότι είχαν
αλλάξει τα κοινωνικά δεδομένα και είχαν αυξηθεί τα εκπαιδευτικά ζητούμενα.
ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΟ
– ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΕΔΙΟ
Ο.Ι.Ε.Λ.Ε.
Μετά
την αποκατάσταση των δημοκρατικών θεσμών στη χώρα, προτάσσεται ο κοινός αγώνας
για τη διεκδίκηση των αιτημάτων των ιδιωτικών εκπαιδευτικών, μακριά από
πολιτικο-κοινωνικές ιδεολογίες. [Ο Ιδιωτικός Εκπαιδευτικός, 15 Ιανουαρίου 1975,
αρ.φύλ.110]
Άρθρο
για την αναγκαιότητα της κάθαρσης στη μεταδιδακτορική Ελλάδα [Ο
Ιδιωτικός Εκπαιδευτικός, 12Νοέμβρη 1975, αρ.φύλ.115]
1976:
Χρονιά σκληρών αγώνων και κινητοποιήσεων. Στις 17 & 18
Δεκέμβρη απεργία των Ιδιωτικών εκπαιδευτικών. [Ο Ιδιωτικός
Εκπαιδευτικός, 8 Γενάρη 1976, αρ.φύλ.116]
«Έτοιμοι για μάχη»:
εκκρεμή ορισμένα άμεσα αιτήματα του κλάδου. [Ο Ιδιωτικός Εκπαιδευτικός, 1
Νοεμβρίου 1976, αρ.φύλ.120]
Δ.Ο.Ε.
Ψήφισμα για
την αναγκαιότητα της κάθαρσης στη μεταδιδακτορική Ελλάδα κατά την 1η
μεταδιδακτορική Γενική Συνέλευση του κλάδου (2-5 Ιουλίου 1975). [Διδασκαλικόν
Βήμα, 5 Σεπτεμβρίου 1975, αρ.φύλ. 779]
Ο.Λ.Μ.Ε.
Επίδοση υπομνήματος στον
Υπουργό και στους Υφυπουργούς Παιδείας με τα ακόλουθα πορίσματα της Γενικής Συνελεύσεως
του κλάδου: κάθαρση, επανένταξη προσωπικού, άρση αδικιών, θεσμικά πλαίσια
Διοικήσεως και Διδασκαλίας τη Μέση Εκπαίδευση, γενικά εκπαιδευτικά θέματα,
οικονομικές διεκδικήσεις και συνταξιοδοτικά. [Πληροφοριακό Δελτίο
ΟΛΜΕ, 1 –15 Σεπτεμβρίου 1975, τεύχη 436 - 437]
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Στο κοινωνιολογικό – κοινωνικό πεδίο είναι
διάχυτη και αναμενόμενη σε όλους τους συνδικαλιστικούς «χώρους» των
εκπαιδευτικών, η απαίτηση για κάθαρση στη μεταδικτατορική Ελλάδα και άρση των αδικιών
που ευοδώθηκαν χάρη στην επτάχρονη δικτατορία. Η ΟΙΕΛΕ εμφανίζεται
«μαχητικότερη» των συνάδελφων συνδικαλιστικών οργάνων ως προς τα εργασιακά της
αιτήματα, γεγονός που δικαιολογείται λόγω της εργασιακής ιδιαιτερότητας των
ιδιωτικών εκπαιδευτικών και σύμφωνα με την οποία ο ιδιωτικός εκπαιδευτικός
είναι λειτουργός της εκπαίδευσης αλλά και ιδιωτικός υπάλληλος.
ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΟ – ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ
ΠΕΔΙΟ
Ο.Ι.Ε.Λ.Ε.
Παιδεία
και δημοκρατία: σοβαρές και σωστές αλλαγές στην παιδεία, κατόπιν μελέτης
και μακροχρόνιας πρόβλεψης εφαρμογών της και συνειδητοποίησης της οικονομικής,
κοινωνικής και πολιτιστικής ιδιομορφίας της χώρας μας. [Ο Ιδιωτικός
Εκπαιδευτικός, 15 Ιανουαρίου 1975, αρ.φύλ.110]
Άρθρο
για τον εκδημοκρατισμό της Παιδείας [Ο Ιδιωτικός Εκπαιδευτικός, 12
Νοέμβρη 1975, αρ.φύλ.115]
«Υπόμνημα περί ιδιωτικής και εν γένει παιδείας προς την
Βουλήν και λοιπούς αρμοδίους» στο οποίο αναπτύσσονται ζητήματα επαγγελματικής
και επιστημονικής κατοχυρώσεως των ιδιωτικών εκπαιδευτικών κιαι τονίζεται ότι «η
Παιδεία μας είναι ενιαία, εμφανιζομένη υπό τάς δύο τυπικάς μορφάς, της Δημοσίας
και Ιδιωτικής εκ των γνωστών λόγων». [Ο Ιδιωτικός Εκπαιδευτικός, 17
Φεβρουαρίου 1975, αρ.φύλ.111]
Υπόμνημα του «Συλλόγου Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών
Λειτουργών» στο Συμβούλιον Επικρατείας με βασικό σημείο «διά του άρθρου 1 παρ.
1 του ν. 881/1943 ωρίσθη ότι «Τα ιδιωτικά σχολεία υφ’ήν έννοιαν νοεί ταύτα ο
Α.Ν. 545/40 «περί ιδιωτικών σχολείων κλπ.» δεν θεωρούνται ως επιχειρήσεις
της μορφής και του τύπου των Εμπορικών, Επαγγελματικών και εν γένει βιοτεχνικών επιχειρήσεων του Κράτους, αλλ’ως σχολικοί
οργανισμοί αποσκοπούντες την ηθικήν και πνευματικήν ανάπτυξιν της κοινωνίας»
[Ο Ιδιωτικός Εκπαιδευτικός, 21 Ιουλίου 1975, αρ.φύλ.113]
Υπόμνημα του «Συλλόγου Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών
Λειτουργών» προς την Επιτροπήν Αναμορφώσεως του Ν. 2545/40 περί Ιδιωτικής
Παιδείας κλπ. Με βασικό σημείο τη διασφάλιση των εργαζομένων εις τα Ιδιωτικά
σχολεία Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών οι οποίοι «δεν είναι δυνατόν να επιτελέσουν
το υψηλόν των λειτούργημα, εάν ενεργούν υπό το άγχος της ανεξελέγκτου απολύσεώς
των…» [Ο Ιδιωτικός Εκπαιδευτικός,22Σεπτεμβρίου 1975, αρ.φύλ.114]
Συνάντηση ΟΛΜΕ, ΔΟΕ και ΣΙΕΛ στις
20/10. Συζήτηση για τα γενικά ζητήματα της Παιδείας καθώς και τα κλαδικά προβλήματα
των επί μέρους οργανώσεων και ευχή για να αποτελέσει την «απαρχή μιας
πανεκπαιδευτικής συνεργασίας». [Ο Ιδιωτικός Εκπαιδευτικός, 12 Νοέμβρη 1975,
αρ.φύλ.115]
Υπομνήματα και αιτήματα του «Συλλόγου Ιδιωτικών
Εκπαιδευτικών Λειτουργών» προς τον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων για
εργασιακά ζητήματα των ιδιωτικών εκπαιδευτικών. [Ο Ιδιωτικός Εκπαιδευτικός,
12 Νοέμβρη 1975, αρ.φύλ.115]
Κριτική του προτεινόμενου νομοσχεδίου για τη γενική
εκπαίδευση, «περί οργανώσεως και διοικήσεως της Γενικής Εκπαιδεύσεως» ως
αναχρονιστικού, υδροκεφαλικού και αριστοκρατικού και κατάθεση προτάσεων για ένα
πραγματικά σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα ως προς την οργάνωση και διοίκησή του.
[Ο Ιδιωτικός Εκπαιδευτικός, 8 Γενάρη 1976, αρ.φύλ.116]
Ανακοίνωση της ΟΙΕΛΕ για «τα αντεργατικά και
αντιδημοκρατικά νομοσχέδια» που προωθεί η Κυβέρνηση για την προστασία της
εργοδοσίας» και για την ευθύνη του Υπουργείου για την κατάφορη παραβίαση του
νόμου 3855/58, άρθρ.3 που καθιερώνει τη «μισθολογική εξομοίωση ιδιωτικών και
Δημοτικών Εκπαιδευτικών». [Ο Ιδιωτικός Εκπαιδευτικός, 12 Ιουνίου 1976,
αρ.φύλ.118]
Ψήφισμα – καταγγελία στο οποίο επισημαίνονται οι κίνδυνοι
που εγκυμονεί η γενική ακαταστασία που επικρατεί στην Εκπαίδευση. [Ο
Ιδιωτικός Εκπαιδευτικός, 1 Νοεμβρίου 1976, αρ.φύλ.120]
Δ.Ο.Ε.
Πανεπιστημιακή μόρφωση στο
Δάσκαλο: απαίτηση της λαϊκής μας παιδείας. [Διδασκαλικόν Βήμα, 5
Σεπτεμβρίου 1975, αρ.φύλ. 779]
Ανοικτή
επιστολή της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδος προς την Εθνική Αντιπροσωπεία με
τέσσερα επαγγελματικά αιτήματα για δασκάλους και νηπιαγωγούς και την «ουσιαστική
κάθαρση στο χώρο της Παιδείας». [Διδασκαλικόν
Βήμα, 25 Σεπτεμβρίου 1975, αρ.φύλ. 780]
Άρθρο για την απαράδεκτη
νοοτροπία που αφορά «τον τρόπο και τον ρυθμό με τον οποίο επιλύονται τα
υπηρεσιακά θέματα από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων». [Διδασκαλικόν
Βήμα, 15 Οκτωβρίου 1975, αρ.φύλ. 781]
Άρθρο ενόψει του υπό ψήφιση
σχεδίου Νόμου «Περί Οργανώσεως και Διοικήσεως της Γενικής Εκπαιδεύσεως» και
δήλωση πως «όσοι πιστεύουν πως οι λειτουργοί της Δημοτικής Εκπαιδεύσεως θα
ανέχωνται συνέχεια το ρόλο του φτωχού συγγενούς θα απογοητευθούν.» [Διδασκαλικόν
Βήμα, 15 Οκτωβρίου 1975, αρ.φύλ. 781]
Υπόμνημα της ΔΟΕ σε όλους τους
βουλευτές της επικρατείας σχετικά με το σχέδιο νόμου περί Γενικής Εκπαιδεύσεως
στο οποίο τονίζονται επαγγελματικά αιτήματα των δασκάλων και νηπιαγωγών σε
συνάρτηση με τον προϋπολογισμό για τις δαπάνες για την Παιδεία. [Διδασκαλικόν
Βήμα, 28 Οκτωβρίου 1975, αρ.φύλ. 782]
«Αυτός είναι ο δάσκαλος. (...)
Ο αιώνιος εθελοντής σταυροφόρος των ωραίων ιδεών. (...) Είναι ο ταπεινός
Σίμωνας ο Κυρηναίος της εκπαίδευσης που φορτώνεται το σταυρό της αποστολής του...»
Άρθρο για το ρόλο και την προσφορά του δασκάλου στην ελληνική εκπαίδευση. [Διδασκαλικόν
Βήμα, 5 Δεκεμβρίου 1975, αρ.φύλ. 784]
Ανακοίνωση – διαμαρτυρία της
διοικήσεως της ΔΟΕ για την «απροσδόκητη απόφαση της Κυβερνήσεως να
διαχωρίσει και πάλι τους εκπαιδευτικούς, να υποτιμήσει το έργο και την αποστολή
του δασκάλου και να «σαμποτάρει» κυριολεκτικά το Ενιαίο Μισθολόγιο (....)».
[Διδασκαλικόν Βήμα, 20 Ιανουρίου 1976, αρ.φύλ. 786]
Άρθρο για την αναγκαιότητα
ένταξης των Ακαδημιών στα Πανεπιστήμια. [Διδασκαλικόν Βήμα, 5
Απριλίου 1976, αρ.φύλ. 791]
Υπόμνημα της ΔΟΕ προς τον
Πρόεδρον της Κυβερνήσεως για το θέμα των Παιδαγωγικών Ακαδημιών με αφορμή τη
σύνταξη σχεδίου Νόμου. Προτείνεται η
«κατάργησιν όλων των λειτουργουσών σήμερον Παιδαγωγικών Ακαδημιών και ίδρυσιν
Πανεπιστημιακών Παιδαγωγικών Σχολών 4/ετούς φοιτήσεως (...).» [Διδασκαλικόν
Βήμα, 18 Μαίου 1976, αρ.φύλ. 793]
Ο.Λ.Μ.Ε.
Ενημέρωση για ορισμένα επίμαχα άρθρα του νομοσχεδίου
«περί Γενικής Εκπαιδεύσεως». [Πληροφοριακό Δελτίο ΟΛΜΕ, 1 –15
Σεπτεμβρίου 1975, τεύχη 436 - 437]
Παρατηρήσεις στο σχέδιο νόμου για το Κ.Ε.Μ.Ε. [Πληροφοριακό
Δελτίο ΟΛΜΕ, 1 –15 Σεπτεμβρίου 1975, τεύχη 436 - 437]
Άρθρα για τη «Νέα εκπαίδευση «αδαπάνως» για το Δημόσιο»
και «Οι τεχνοκράτες και πως ενεργούν: η επέμβασή τους στα νέα μέτρα για την
Παιδεία». [Πληροφοριακό Δελτίο ΟΛΜΕ, 1 Οκτωβρίου 1975, τεύχος 438]
Υπόμνημα για την οργάνωση και διοίκηση της
Γενικής Εκπαιδεύσεως «εις τον Πρόεδρον της Κυβερνήσεως και τους Υπουργούς
Συντονισμού, Οικονομικών, Προεδρίας της Κυβερνήσεως» καθώς «η κατάσταση στην
Παιδεία νοσεί αθεράπευτα’ τα σχολεία είναι λίγα, οι καθηγητές δεν επαρκούν, οι
μαθητές στοιβάζονται 60 και 70 σε ακατάλληλες αίθουσες, ισχύουν οι νόμοι της
δικτατορίας, διοικούν και εποπτεύουν οι εκλεκτοί της δικτατορίας, εφαρμόζονται
απαρχαιωμένα προγράμματα, κυκλοφορούν ακατάλληλα σχολικά βιβλία.» [Πληροφοριακό
Δελτίο ΟΛΜΕ, 15 Οκτωβρίου 1975, τεύχος
439]
Υπόμνημα για την οργάνωση και διοίκηση της
Γενικής Εκπαιδεύσεως βελτιωμένο σε καίρια σημεία του, «ώστε ο νέος νόμος να
καταστεί στερεό θεμέλιο για μια πραγματική αναγέννηση της Παιδείας.» [Πληροφοριακό
Δελτίο ΟΛΜΕ, 1 Νοεμβρίου 1975, τεύχος
440]
Άρθρο
για τις δαπάνες για την Παιδεία. [Πληροφοριακό Δελτίο ΟΛΜΕ, 1 - 15
Δεκεμβρίου 1975, τεύχη 442 - 443]
Καθορισμός οικονομικών διεκδικήσεων του
κλάδου. [Πληροφοριακό Δελτίο ΟΛΜΕ, 15 Μαρτίου 1976, τεύχος 449]
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Στο κοινωνιολογικό – εκπαιδευτικό πεδίο οι τρεις
εκπαιδευτικές συνδικαλιστικές οργανώσεις διαφοροποιούνται αισθητά βάσει των
ίδιων, κλαδικών ζητημάτων προς επίλυση.
Η ΟΙΕΛΕ συντάσσοντας
άρθρα και υπομνήματα προς το Υπουργείο Παιδείας επικεντρώνεται σε τρία
διαχρονικά δισεπίλυτα σημεία. Πρώτο, η ταυτότητα της ιδιωτικής εκπαίδευσης,
νοούμενης όχι ως επιχείρησης αλλά ως μιας από τις δύο τυπικές μορφές της
ενιαίας ελληνικής παιδείας. Δεύτερο, η επαγγελματική ταυτότητα του ιδιωτικού
λειτουργού της εκπαίδευσης που τελεί υπό εργασιακή ανασφάλεια και σύγχυση και
τρίτο, η αρνητική κριτική του προτεινόμενου νομοσχεδίου για την εκπαίδευση με
την ταυτόχρονη κατάθεση αντιπροτάσεων.
Πολύ σημαντική
κρίνεται η προοπτική μιας πανεκπαιδευτικής συνεργασίας ενόψει της κατάθεσης του
πρώτου νομοσχεδίου μετά την πτώση της δικτατορίας για την «Οργάνωση και
Διοίκηση της Γενικής Εκπαίδευσης».
Η ΔΟΕ εστιάζει σε δύο οικεία σημεία. Πρώτο, ο ρόλος
και η προσφορά του Δασκάλου στην ελληνική εκπαίδευση ο οποίος δε συνάδει με την
υποτιμητική αντιμετώπιση από την πλευρά του Υπουργείου. Δεύτερο, αλλά σε
συνάρτηση με το προηγούμενο σημείο είναι το θέμα της βασικής κατάρτισης των
δασκάλων από τις Παιδαγωγικές Ακαδημίες και η διατύπωση του αιτήματος για
ίδρυση Πανεπιστημιακών Παιδαγωγικών Σχολών, έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η
εξομοίωση των εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Η ΟΛΜΕ ούσα σε πλεονεκτικότερη θέση από εργασιακή
άποψη σε σχέση με τη ΔΟΕ και την ΟΙΕΛΕ, προβάλλει τις οικονομικές της
διεκδικήσεις κατά το 1976 οπότε και έληγε η περίοδος χάριτος που είχε γενικά
ζητήσει η Κυβέρνηση για κάθε οικονομική αύξηση. Ενόψει της εκπαιδευτικής
μεταρρύθμισης και οι τρεις εκπαιδευτικές οργανώσεις κατέθεσαν τις προτάσεις
τους σχετικά με το νομοσχέδιο που αφορούσε την Οργάνωση και Διοίκηση της
Γενικής Εκπαιδεύσεως. Ωστόσο σε αυτή τη διαδικασία η ΟΛΜΕ έπαιξε έναν πιο
ενεργητικό και πληθωρικό ρόλο μέσα από αλλεπάλληλα κείμενα και προτάσεις που
δημοσιεύτηκαν εκείνη την εποχή.
ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ
Ο.Ι.Ε.Λ.Ε.
Ενημέρωση του Υπουργείου Παιδείας & Θρησκευμάτων «επί
όλων των θεμάτων του κλάδου των Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών» [Ο Ιδιωτικός
Εκπαιδευτικός, 15 Ιανουαρίου 1975, αρ.φύλ.110]
Απεργία στις 12 & 13
Νοεμβρίου με μεγάλη συμμετοχή σε Αθήνα, Πειραιά και Θεσσαλονίκη ώστε να
παύσει η τήρηση ουδετερότητας της κυβερνητικής πολιτικής για τη ρύθμιση των
εργασιακών ζητημάτων των ιδιωτικών εκπαιδευτικών και η «παρέλκυση της
εφαρμογής των Νόμων στα ιδιωτικά σχολεία προς μεγάλη χαρά και μεγάλο οικονομικό
όφελος των εργοδοτών». [Ο Ιδιωτικός Εκπαιδευτικός, 13 Δεκεμβρίου 1976,
αρ.φύλ.121]
Επαφή με το
Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων με συγκεκριμένα ερωτήματα για τα τρέχοντα
προβλήματα του κλάδου (διασφάλιση, ωράριο, υπερωριακό, διευθυντικό επίδομα,
υπεράριθμοι μαθητές σε τάξεις Ιδιωτικών Σχολείων, πολιτιστικές και αθλητικές
δραστηριότητες). [Ο Ιδιωτικός Εκπαιδευτικός, 13 Δεκεμβρίου 1976, αρ.φύλ.121]
Δ.Ο.Ε.
Ψήφιση
του ιδρυτικού νόμου του Κέντρου Εκπαιδευτικών Μελετών και Επιμορφώσεως (ΚΕΜΕ) ο
οποίος καθορίζει τις αρμοδιότητες και προβλέπει τη σύνθεση του ανώτατου αυτού
επιτελικού οργάνου της Γενικής Εκπαίδευσης. [Διδασκαλικόν Βήμα, 15
Οκτωβρίου 1975, αρ.φύλ. 781]
Κήρυξη
διήμερης απεργίας ως «ομόθυμη αντίδραση του κλάδου των δασκάλων στην
υποτίμηση και τον παραγκωνισμό, πρέπει να χαιρετισθή, από την Κυβέρνηση και
ολόκληρο τον Ελληνικό λαό, σαν ένα παρήγορο σημείο Εθνικής ακμής και κοινωνικής
υγείας.» [Διδασκαλικόν Βήμα, 22 Νοεμβρίου 1975, αρ.φύλ. 783]
Τηλεγραφική
διαταγή του Υπουργού Παιδείας κ.Ράλλη προς τους Γεν. Επιθεωρητάς Μέσης και
Δημοτικής Εκπαιδεύσεως πως «Δεν επιτρέπονται οι επιθεωρήσεις στους δασκάλους».
[Διδασκαλικόν Βήμα, 20 Ιανουαρίου 1976, αρ.φύλ. 786]
«ΔΗΜΟΤΙΚΗ: Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΜΑΣ. Με αισθήματα χαράς
και συγκίνησης δέχθηκαν οι Έλληνες την καθιέρωσή της.» [Διδασκαλικόν
Βήμα, 1 Μαρτίου 1976, αρ.φύλ. 788]
Αναστολή
της απεργίας των Λειτουργών της Δημοτικής Εκπαιδεύσεως «ύστερα από τις
δηλώσεις του Υπουργού Παιδείας κ. Ράλλη, με τις οποίες αναγνωρίζονται δίκαια τα
αιτήματα του κλάδου και ότι θα ικανοποιηθούν από 1.1.1977 με βάση την αρχή της
ίσης μεταχειρίσεως (...).» [Διδασκαλικόν Βήμα, 1 Απριλίου 1976, αρ.φύλ.
790]
«Το
Νομοθετικό Διάταγμα 309/ 1976 για την οργάνωση και διοίκηση της Γενικής
Εκπαίδευσης: ένας από τους πιο βασικούς και ουσιαστικούς νόμους της
μεταδιδακτορικής περιόδου (...) με τροποποιήσεις σε πολλά σημεία σύμφωνα με τις
απόψεις και το συμφέρον του κλάδου (...) ακριβώς όπως ζήτησε η Διοίκηση της ΔΟΕ»
[Διδασκαλικόν Βήμα, 3 Μαίου 1976, αρ.φύλ. 792]
Ο.Λ.Μ.Ε.
Τα πορίσματα της Επιτροπής Παιδείας (Ι.Θ.
Κακριδής, Λ. Πολίτης, Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος, Α. Μωραίτης κ.ά.) για τον
εκσυγχρονισμό της ελληνικής εκπαιδεύσεως, την αυτοτέλεια του σχολείου, την
εκπαίδευση και μετεκπαίδευση του διδακτικού προσωπικού, δεν ελήφθησαν υπόψη
από την Κυβέρνηση στον καταρτισμό των βασικών νόμων για την Παιδεία. «Το
σχέδιο νόμου «Περί οργανώσεως και διοικήσεως της Γενικής Εκπαιδεύσεως» ήταν
έτοιμο προ πολλού’ το είχαν καταρτίσει υπηρεσιακοί παράγοντες του Υπουργείου.» [Πληροφοριακό
Δελτίο ΟΛΜΕ, 1 Οκτωβρίου 1975, τεύχος 438]
Νόμος υπ’αριθ.186 (Κ.Ε.Μ.Ε.) «περί του Κέντρου Εκπαιδεύσεως
Μελετών και Επιμορφώσεως και διατάξεών τινων του προσωπικού της Κεντρική
Υπηρεσίας του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων». Σκοπός του
Κ.Ε.Μ.Ε. είναι η χάραξις κατευθύνσεως και ο προγραμματισμός της Παιδείας προς
παραγωγήν του παιδευτικού έργου. [Πληροφοριακό Δελτίο ΟΛΜΕ, 1 Μαρτίου 1975,
τεύχος 448]
Ψήφιση του Νομοθετικού
Διατάγματος 309/ 1976 για την οργάνωση και διοίκηση της Γενικής Εκπαίδευσης. «Αξιοσημείωτη
είναι η αλλεπάλληλη υποβολή τροπολογιών της ΟΛΜΕ στις πέντε αλλεπάλληλες δημοσιεύσεις
του σχεδίου νόμου από το Υπουργείο. Το μεγαλύτερο ποσοστό σε αριθμό και σε
σημασία πέρασαν στο νόμο (…) «εκπρόσωποι του Κοινοβουλίου δήλωναν ότι νομοθετεί
η ΟΛΜΕ – και δεν πρόκειται για απλό σχήμα λόγου.» [Πληροφοριακό Δελτίο ΟΛΜΕ,
1 Μαίου 1976, τεύχος 452]
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Οι εξελίξεις στο πολιτικό πεδίο
βρίσκονται σε συμπλοκή με τα σημεία που παρατηρήσαμε στο κοινωνιολογικό πεδίο.
Η ψήφιση του Νομοθετικού Διατάγματος 309/ 1976 για την Οργάνωση και Διοίκηση
της Γενικής Εκπαιδεύσεως προκαλεί διαφοροποιημένες αντιδράσεις. ΔΟΕ και ΟΛΜΕ
επιδεικνύουν μια σχετική ικανοποίηση από την ενεργητική τους εμπλοκή στο σύνολο
της διαδικασίας ενώ η ΟΙΕΛΕ καταλογίζει μια «τήρηση ουδετερότητας» στην
κυβερνητική πολιτική και κινείται απεργιακά χωρίς όμως θετικό αποτέλεσμα για
τις διεκδικήσεις της. Αντίθετα η απεργιακή κινητοποίηση της ΔΟΕ στο τέλος του
1976 αναστέλλεται με την παράδοξη διαβεβαίωση από την πλευρά της Πολιτείας πως
θα ικανοποιήσει τα δίκαια αιτήματα των εκπαιδευτικών με βάση την «αρχή της ίσης
μεταχειρίσεως».
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ – ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ
Ο.Ι.Ε.Λ.Ε.
Συνέδριο Φιλολόγων Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών
– Ξένων Σχολείων, συγκλήθηκε στο Λεόντειον Λύκειον Νέας Σμύρνης από 8 –
13/9/75 με θέμα: Εφαρμογή νέων μεθόδων διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών. [Ο
Ιδιωτικός Εκπαιδευτικός, 22 Σεπτεμβρίου 1975, αρ.φύλ.114]
Άρθρο
για την αναγκαιότητα καθιέρωσης της δημοτικής [Ο
Ιδιωτικός Εκπαιδευτικός, 12 Νοέμβρη 1975, αρ.φύλ.115]
Διοργάνωση
από τον ΣΙΕΛ δημόσιας συζήτησης στις 17 Δεκέμβρη με θέμα «Η ανάγκη να
καθιερωθεί η δημοτική γλώσσα σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης» και υπογραφή σχετικού ψηφίσματος. [Ο Ιδιωτικός
Εκπαιδευτικός, 8 Γενάρη 1976, αρ.φύλ.116]
Ψήφισμα διαμαρτυρίας για τις προσπάθειες αστυνόμευσης
των γυμνασίων από την πλευρά του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων. [Ο
Ιδιωτικός Εκπαιδευτικός, 8 Γενάρη 1976, αρ.φύλ.116]
Άρθρο
για την αναγκαιότητα της οργάνωσης και λειτουργίας της μαθητικής
αυτοδιοίκησης [Ο Ιδιωτικός Εκπαιδευτικός, 8 Γενάρη 1976, αρ.φύλ.116]
Διαμαρτυρία για το
νέο Κανονισμό λειτουργίας των μαθητικών Κοινοτήτων ο οποίος δεν επιτρέπει στις
μαθητικές κοινότητες να λειτουργήσουν ελεύθερες και απερίσπαστες. [Ο
Ιδιωτικός Εκπαιδευτικός, 1 Νοεμβρίου 1976, αρ.φύλ.120]
Δ.Ο.Ε.
Άρθρο και
κατάθεση προτάσεων για τη λειτουργία των σχολικών εφοριών. [Διδασκαλικόν
Βήμα, 5 Δεκεμβρίου 1975, αρ.φύλ. 784]
Ελεύθερη συζήτηση στο Πολυτεχνείο
για την «καθιέρωση της Δημοτικής στην Εκπαίδευση» προκειμένου να
αντιμετωπιστούν τα αρνητικά αποτελέσματα που έχει η διγλωσσία στη γενική εκπαίδευση.
[Διδασκαλικόν Βήμα, 22 Δεκεμβρίου 1975, αρ.φύλ. 785]
Άρθρο για το θεσμό του «Διευθυντή του Δημοτικού
Σχολείου» [Διδασκαλικόν Βήμα, 20 Ιανουαρίου 1976, αρ.φύλ. 786]
Πρόταση σχεδίου νέου
καταστατικού Συλλόγου Διδασκόντων της χώρας «διότι η τροποποίηση του
Καταστατικού στους διδασκαλικούς συλλόγους της χώρας «έγινε κατά τη διάρκεια
της δικτατορίας, σύμφωνα με τους θεσμούς της.» [Διδασκαλικόν
Βήμα, 16 Μαρτίου 1976, αρ.φύλ. 789]
Ο.Λ.Μ.Ε.
Προτάσεις για την απλούστευση
της γραφειοκρατίας στα γυμνάσια. [Πληροφοριακό Δελτίο ΟΛΜΕ, 15
Μαρτίου 1976, τεύχος 449]
Εισήγηση από το Εκπαιδευτικό
Συνέδριο της Λευκωσίας: «Σχέσεις Διευθυντή - Καθηγητών». [Πληροφοριακό
Δελτίο ΟΛΜΕ, 1- 15 Ιουνίου 1976, τεύχη 454 - 455]
Προτάσεις για εκπαιδευτικά ζητήματα που αφορούν «τον
εκδημοκρατισμό της εκπαιδεύσεως, τα αναλυτικά και ωρολόγια προγράμματα, τα
διδακτικά βιβλία κ.ά.» [Πληροφοριακό Δελτίο ΟΛΜΕ, 1- 15 Ιουνίου 1976,
τεύχη 454 – 455]
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ – ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ
Ο.Ι.Ε.Λ.Ε.
Προβληματική η κυκλοφορία των βοηθητικών σχολικών βιβλίων
για τα ιδιωτικά δημοτικά σχολεία της χώρας. [Ο Ιδιωτικός Εκπαιδευτικός, 15
Ιανουαρίου 1975, αρ.φύλ.110]
Θετική η κυκλοφορία από τον ΟΕΔΒ τριών ανθολογίων για τις
έξι τάξεις ου Δημοτικού σχολείου (ένα ανά δύο τάξεις) τα οποία θα
χρησιμοποιηθούν παράλληλα με τα Αναγνωστικά, «η πρώτη ανάσα στην κατάθλιψη
που ζούμε τόσα χρόνια στα σχολικά βιβλία» [Ο Ιδιωτικός Εκπαιδευτικός, 12
Νοέμβρη 1975, αρ.φύλ.115]
Δ.Ο.Ε.
Άρθρο για την καθαριότητα των
σχολείων. [Διδασκαλικόν Βήμα, 5 Δεκεμβρίου 1975, αρ.φύλ. 784]
Βιβλιογραφική παρουσίαση
«πρωτότυπων βοηθητικών τετραδίων» για το Δημοτικό Σχολείο και μιας μεθόδου
«Αντικομπιούτερ» για την αντιμετώπιση του «γενικού, επίμονου και απαράδεκτου
φαινομένου της βραδυκινησίας στις αριθμητικές πράξεις.» [Διδασκαλικόν Βήμα,
5 Δεκεμβρίου 1975, αρ.φύλ. 784]
Άρθρο για «τα σχολικά διδακτήρια – μαμμούθ». [Διδασκαλικόν
Βήμα, 22 Δεκεμβρίου 1975, αρ.φύλ. 785]
Ο.Λ.Μ.Ε.
Μήνυμα της Γενικής Συνελεύσεως
των καθηγητών Μέσης Εκπαιδεύσεως προς τους μαθητές και τις μαθήτριες των
γυμνασίων της Ελλάδος. «Ιδιαίτερα σήμερα, μετά από τις πικρές εμπειρίες των
τελευταίων χρόνων, προβάλλει σαν χρέος επιτακτικό για το μαθητή και το δάσκαλο
να συμπορευθούν για το στέρεο χτίσιμο μιας ουσιαστικά δημοκρατικής παιδείας που
στάθηκε πάντα ο καημός του λαού μας.» [Πληροφοριακό Δελτίο
ΟΛΜΕ, 1 –15 Σεπτεμβρίου 1975, τεύχη 436 - 437]
Κρίση στις σχέσεις διδακτικού και
διοικητικού – εποπτικού προσωπικού ως αποτέλεσμα του «εθισμού
στην αυταρχία και στην αυθαιρεσία που δημιούργησε η περίοδος της δικτατορίας.» [Πληροφοριακό
Δελτίο ΟΛΜΕ, 15 Οκτωβρίου 1975, τεύχος
439]
Εισήγηση από το Εκπαιδευτικό
Συνέδριο της Λευκωσίας: «Η Δημοκρατία μέσα στην τάξη». [Πληροφοριακό
Δελτίο ΟΛΜΕ, 1- 15 Ιουνίου 1976, τεύχη 454 - 455]
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Στο
παιδαγωγικό οργανωτικό και πρακτικό πεδίο, το αίτημα για την καθιέρωση της
δημοτικής γλώσσας είναι το μόνο κοινό σημείο που διατρέχει και τα τρία
περιοδικά. Η ΟΙΕΛΕ ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για ζητήματα διδακτικής και για τον
πρωτοποριακό τότε θεσμό των μαθητικών κοινοτήτων. Η ΔΟΕ καταθέτει προτάσεις για
τις σχολικές εφορίες και για ένα νέο καταστατικό του Συλλόγου Διδασκόντων, ενώ
η ΟΛΜΕ παρουσιάζει προτάσεις για την απλούστευση της γραφειοκρατίας και για
ζητήματα που αφορούν τον εκδημοκρατισμό της εκπαίδευσης.
Στο
παιδαγωγικό πεδίο, η ΟΙΕΛΕ επιτρέπει την εμφάνιση μιας μαθητοκεντρικής στάσης
που ερμηνεύεται ίσως από το γεγονός ότι παρά τις ελπίδες που διατυπώθηκαν κατά
τη μεταπολιτευτική περίοδο οι εργασιακές της διεκδικήσεις έμειναν μετέωρες. Στο
ίδιο πεδίο, έχοντας την υποστήριξη της Πολιτείας, η ΔΟΕ και η ΟΛΜΕ εμφανίζουν
μια οργανωσιακή στάση σε επίπεδο οργάνωσης και διοίκησης της εκπαίδευσης και
της σχολικής μονάδας.
Μέσα από τα κείμενα των
περιοδικών που παραθέσαμε και που αποτυπώνουν μία από τις πολλές εικόνες που θα
μπορούσαμε να έχουμε για τα εκπαιδευτικά ζητήματα που συναρθρώνουν αντίληψη για
την Οργάνωση και Διοίκηση της Εκπαίδευσης κατά το 1975 – 76, αντιλαμβανόμαστε
την ύπαρξη ενός πλήθους σημείων που πλέχτηκαν μαζί σε ένα ενιαίο όλο αλλά βρίσκονται
και σε διαρκή αλληλεπίδραση και κίνηση. Η δράση της επίσημης Πολιτείας επηρέαζε
τη στάση της ΟΛΜΕ επί παραδείγματι που κινητοποιούσε και την ΟΙΕΛΕ της οποίας
οι διεκδικήσεις εκείνης της διετίας μοιάζουν με τις σημερινές, ενώ ο Δάσκαλος
ζητά ακόμη να τον αναγνωρίσουν ως τον «Σίμωνα τον Κυρηναίο της Εκπαίδευσης».
Μια
δυναμική χαρτογράφηση των λαβυρίνθων της περιόδου από την πλευρά της κατάδειξης
του συνόλου των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των σημείων ώστε να προκύψει μια θέση
είναι ένα δύσκολο εγχείρημα. «Δύσκολο, δύσκολο της γης το πέρασμα και να μη
βγαίνει καν ένα συμπέρασμα», γράφει ο Οδυσσέας Ελύτης στη Μαρία Νεφέλη.
Το δικό μας συμπέρασμα είναι η διαχρονική σκέψη του Ευάγ. Παπανούτσου: «Έχουμε
ανάγκη από ένα σχολείο καινούριο, για να μορφώσουμε ένα νέο τύπο ανθρώπου,
εκείνου που θα στέκεται στερεά απάνω στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα και
ταυτόχρονα θα πάρει στα σοβαρά το πεπρωμένο του σαν παιδί της πατρίδας του και
πολίτης της οικουμένης».
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ανδρέου
Απ., Παπακωνσταντίνου Γ., (1994) Εξουσία και οργάνωση –
διοίκηση του εκπαιδευτικού συστήματος, Αθήνα, Νέα Σύνορα – Α.Α. Λιβάνη
Bonnet, Dupont, Huget, Godin,
Paillole, Sandi, (1988), Le management et
l’école, Bruxelles, DeBoeck
Δημαράς
Αλ., (1976) Το
Σύνταγμα του 1975 και η εκπαίδευση, Περ.Φιλόλογος, τ.8
Dupont P., (1990) La civilisation de l’école, Bruxelles, Labor
Ηλιού
Μ., (1984) «Οι αντιφάσεις της μεταρρύθμισης του 1976»,
στο Εκπαιδευτική και κοινωνική δυναμική, Αθήνα, Πορεία, σ: 182
Μπαλάσκας
Κ., (1996) Εκπαιδευτική Θεωρία και Πολιτική, Αθήνα,
Εκδόσεις Πατάκη
Morin Ed. & Le
Moigne J-L . ,(1999) L’intelligence de la complexité,
Paris, L’Harmattan
Παπαϊωάννου
Δ., (2001) σε Οργάνωση και διοίκηση σχολικών μονάδων,
επιμ. Ανδρέου Απ., Αθήνα, ΙΝΕ. ΓΣΕΕ / ΟΙΕΛΕ
Παπανούτσος
Ε.Π., (1965) Η φιλοσοφία μας, στο Αγώνες και αγωνία για την παιδεία, Αθήνα, Ίκαρος, σελ:
279
Τερζής Ν.Π., (1981)
«Απόψεις για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση», Περ. Φιλόλογος, τ.23.
Touraine A., (1973) Production de la société, Paris, Seuil
Τσουκαλάς
Κ., (1987) Κράτος, Κοινωνία, Εργασία στη μεταπολεμική
Ελλάδα, Αθήνα, Θεμέλιο
Χατζηπαντελής Π., (1999), Διοίκηση
ανθρώπινου δυναμικού, Αθήνα, Μεταίχμιο
Φράγκος
Χρ., (1985) «Εκπαιδευτικές αλλαγές στην Ελλάδα και σε άλλες
χώρες», σε Σύγχρονη Ελληνική Εκπαίδευση: Πραγματώσεις και προοπτικές,
Επιτροπή Παιδείας Νομαρχιακού Συμβουλίου Πιερίας, Κατερίνη, σ: 10
ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΚΟΝ ΒΗΜΑ, Δεκαπενθήμερη
ειδική εφημερίδα, Επίσημο Όργανο της Δ.Ο.Ε
5
Σεπτεμβρίου 1975, Αθήνα, Αρ. Φύλ. 779
25 Σεπτεμβρίου
1975, Αθήνα, Αρ. Φύλ. 780
15
Οκτωβρίου 1975, Αθήνα, Αρ. Φύλ. 781
28
Οκτωβρίου 1975, Αθήνα, Αρ. Φύλ. 782
22
Νοεμβρίου 1975, Αθήνα, Αρ. Φύλ. 783
5
Δεκεμβρίου 1975, Αθήνα, Αρ. Φύλ. 784
22
Δεκεβρίου 1975, Αθήνα, Αρ. Φύλ. 785
20
Ιανουαρίου 1976, Αθήνα, Αρ. Φύλ. 786
1
Μαρτίου 1976, Αθήνα, Αρ. Φύλ. 788
16
Μαρτίου 1976, Αθήνα, Αρ. Φύλ. 789
1
Απριλίου 1976, Αθήνα, Αρ. Φύλ. 790
5
Απριλίου 1976, Αθήνα, Αρ. Φύλ. 791
3
Μαίου 1976, Αθήνα, Αρ. Φύλ. 792
18 Μαίου 1976, Αθήνα, Αρ. Φύλ. 793
5 Ιουλίου 1976, Αθήνα, Αρ. Φύλ. 795
Ο ΙΔΙΩΤΙΚΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ, Όργανον
αγώνος του Συλλόγου Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών Ελλάδος
15 Ιανουαρίου 1975, Αθήνα,
Αρ.Φύλ. 110
17 Φεβρουαρίου 1975, Αθήνα,
Αρ.Φύλ. 111
21 Ιουλίου 1975, Αθήνα, Αρ.Φύλ.
113
22 Σεπτεμβρίου 1975, Αθήνα, Αρ.Φύλ.
114
12 Νοέμβρη 1975, Αθήνα, Αρ.Φύλ.
115
8 Γενάρη 1976, Αθήνα, Αρ.Φύλ. 116
8 Φλεβάρη 1976, Αθήνα, Αρ.Φύλ.
117
12 Ιουνίου 1976, Αθήνα, Αρ.Φύλ.
118
1 Νοεμβρίου 1976, Αθήνα, Αρ.Φύλ.
120
13 Δεκεμβρίου 1976, Αθήνα,
Αρ.Φύλ. 121
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΔΕΛΤΙΟ
ΟΛΜΕ, Δεκαπενθήμερο συνδικαλιστικό όργανο του κλάδου,
Ομοσπονδία Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης Ελλάδος
1-15 Σεπτεμβρίου 1975, Αθήνα, Τεύχη 436 -
437
1 Οκτωβρίου 1975, Αθήνα, Τεύχος 438
15 Οκτωβρίου 1975, Αθήνα, Τεύχος 439
15 Δεκεμβρίου 1975, Αθήνα, Τεύχη 442 - 443
1 Μαρτίου 1976, Αθήνα, Τεύχος 448
15 Μαρτίου 1976, Αθήνα, Τεύχος 449
1 Μαίου 1976, Αθήνα, Τεύχος
15 Ιουνίου 1976, Αθήνα, Τεύχος 454 -455