Γυναίκες Επιθεωρήτριες στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση την πρώτη μεταπολιτευτική περίοδο

Δήμητρα ΛΟΥΚΑ

Εκπαιδευτικός Π.Ε.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η ανακοίνωση αναφέρεται στις γυναίκες επιθεωρήτριες στην Π.Ε. την πρώτη μεταπολιτευτική περίοδο και στηρίχτηκε στα προσωπικά αρχεία και μαρτυρίες των επιθεωρητριών, καθώς και στο σύνολο του σχετικού νομοθετικού πλαισίου. Διερευνώνται και αναλύονται: η πορεία της καριέρας τους, οι σπουδές τους, τα επιπλέον προσόντα τους, η διαδικασία επιλογής τους ως επιθεωρήτριες, τα ποσοτικά στοιχεία σχετικά με την εκπροσώπηση γυναικών στη θέση αυτή, η υποδοχή τους από τους άνδρες συναδέλφους τους αλλά και από το σώμα των εκπαιδευτικών, οι περιφέρειες που υπηρέτησαν, οι παρεμβάσεις στο έργο τους ως γυναίκες, η πορεία τους μετά την κατάργηση του θεσμού του Επιθεωρητή.

ABSTRACT

The speech refers to the female inspectors in Primary Education during the first political period of change and is based on personal documents and as a whole on the relative legislative framework. It researches and analyses: the paths their careers followed, their studies, their extra studies, their extra qualifications, the procedure followed for them to have been appointed female inspectors, the ratio of females to males in this position, the reaction from their male colleagues and from the teaching staff in general, the districts which they served, the interventions experienced in their work –due to being female- and the outcome of their career after the abolition of inspectors positions.

1. ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ο θεσμός του Επιθεωρητή ήταν από τους μακροβιότερους και βασικότερους στο διοικητικό και εποπτικό μηχανισμό της Εκπαίδευσης.

Η επιλογή των Επιθεωρητών, δηλαδή, αν θα επιλέγονταν με διαγωνισμό ή θα διορίζονταν από το Υπουργείο Παιδείας, μετά από πρόταση των Εκπαιδευτικών Συμβουλίων που κατά καιρούς λειτούργησαν, ήταν το μόνιμο θέμα συζήτησης και σύγκρουσης μέχρι την κατάργηση του θεσμού. Εκείνο που οφείλουμε να επισημάνουμε είναι ότι είτε με τον πρώτο είτε με το δεύτερο γινόταν η επιλογή ο τελικός «λόγος» ανήκε στην πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας και την προσπάθειά του να ελέγξει τη διοίκηση και την εποπτεία της εκπαίδευσης. (Ανδρέου Απ.-Γ. Παπακωνσταντίνου Γ., 1994).

Προϋπόθεση για την κατάληψη της θέσης ήταν η φοίτηση στη Μετεκπαίδευση των δασκάλων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Ο Ν. Εξαρχόπουλος το 1932 ήταν σαφής: «Οι Επιθεωρηταί» της Δημοτικής Εκπαιδεύσεως να στρατολογώνται του λοιπού αποκλειστικώς εκ των μετεκπαιδευομένων, προτιμωμένων εκείνων, οίτινες επιδεικνύουν άμεμπτον κοινωνικήν και επαγγελματικήν δράσιν και παρέχουσι τεκμήρια, ότι παρακολουθούσι την εκπαιδευτικήν κίνησιν διά της δημοσιεύσεως των σχετικών εργασιών. Πράγματι, απόφοιτοι των σχολών αυτών στελέχωσαν τις θέσεις των Εποπτών, Γενικών Επιθεωρητών, βοηθών Επιθεωρητών, Διευθυντών προτύπων και πολυταξίων σχολείων (Ανδρέου Απ.- . Παπακωνσταντίνου Γ., 1994).

Ο περιορισμένος αριθμός διδασκαλισσών που προβλεπόταν να φοιτήσουν στη μετεκπαίδευση, οδηγούσε στον περιορισμό των δυνατοτήτων για κατάληψη της θέσης αυτής.

Η τυπική δυνατότητα για κατάληψη θέσης επιθεωρήτριας που εξασφαλίστηκε το 1932, αναστάλθηκε το 1935.

Στα 1948 όμως, η Μαρία Σαλπέα διεκδίκησε τη θέση υποβάλλοντας αίτηση, η οποία τελικά δεν έγινε δεκτή.

Συγκεκριμένα η Σαλπέα Μαρία – Σακελλαριάδου, η πρώτη γυναίκα στην Ελλάδα, που διεκδίκησε τη θέση της επιθεωρήτριας σε συνέντευξή της στα Νέα αναφέρει:

«Είμαι η πρώτη δασκάλα που υπέβαλε αίτηση για να γίνη επιθεωρήτρια. Στα 1948. Επειδή ήξερα πόσο δύσκολο, για να μην πω χιμαιρικό, ήταν αυτό που κυνηγούσα, ζήτησα και ακρόαση από τον τότε πρόεδρο του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου. Ονόματα ας μη λέμε… Ο άνθρωπος, όταν άκουσε το αίτημα μου, πετάχτηκε όρθιος τρέμοντας ολόκληρος. Στην κυριολεξία εν εξάλλω καταστάσει. Με ρώτησε: «Δε μου λες κυρά μου, όταν βρέχοντας θα πας με το μουλάρι στο χωριό το βράδυ με ποιον θα κοιμηθής; Με το δάσκαλο;» Του αποκρίθηκα: «Κι ο επιθεωρητής, όταν βρέχοντας πηγαίνει με το μουλάρι στο χωριό, το βράδυ με ποιον κοιμάται; Με τη δασκάλα;»

«Έκλεισα οργισμένη πίσω μου την πόρτα, σίγουρη ότι δε θα γινόμουν ποτέ επιθεωρήτρια. Γιατί τύχαινε να είμαι γυναίκα.

Όμως είχα πεισμώσει. Και επί έξη συνεχή χρόνια, υπέβαλα και ξαναϋπέβαλα αιτήσεις. Τις πετούσαν. Έκανα προσφυγή στο Συμβούλιο Επικρατείας, όπου και δικαιώθηκα. Όμως και πάλι με αγνόησαν. Όταν επί Παπανδρέου, δημιουργήθηκε το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, τότε ήταν υφυπουργός Παιδείας ο Λουκής Ακρίτας και γενικός γραμματέας ο Παπανούτσος, στον κατάλογο, κατά σειρά προτεραιότητας, με είχαν βάλλει Τρίτη. Όμως και πάλι, μυστηριωδώς πως, έμεινα εκτός…».

Πολλές από τότε, επανέλαβαν το δικό της εγχείρημα.

Κάθε φορά που γινόταν κρίση για την προαγωγή δασκάλων σε θέσεις εποπτικού προσωπικού, εκείνες επέμεναν να κάνουν αιτήσεις. Αλλά ματαιοπονούσαν.

Καμιά τους, τελικά, δεν μπορούσε να γίνει επιθεωρήτρια. Όχι γιατί δεν διέθεταν τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα. Αλλά γιατί, επί πλέον, διέθεταν και ένα μειονέκτημα ανυπέρβλητο: ήταν γυναίκες.

Νόμος άγραφος

Και νόμος άγραφος στην Ελλάδα, απαγόρευε τις δασκάλες – που σημειωτέον, ξεπερνούσαν αριθμητικά τους δασκάλους! - να προάγονται στις θέσεις επιθεωρητού. Και αυτό ενώ ο νόμος ο γραπτός και σαφής είναι και μη απαγορευτικός:

«Δια την προαγωγήν εις θέσεις εποπτικού προσωπικού ή την πρόκρισιν διά τοιάυτας θέσεις, όπου αύτη προβλέπεται, απαιτείται βαθμολογία τουλάχιστον 47 μονάδων και χαρακτηρισμός «εξαίρετος» εις τέσσερα τουλάχιστον προσόντα. Προσέτι δε οι κρινόμενοι δέον να διακρίνωνται αποδεδειγμένως διά τας επιστημονικάς, διδακτικάς και διοικητικάς ικανότητάς των, συνεκτιμωμένης της όλης εικόνος, ην εμφανίζει ο ατομικός φάκελος αυτών».

«Ο ατομικός φάκελος αυτών, ο οποίος, σε καμιά περίπτωση δεν αναφέρεται ότι πρέπει να περιέχη και τον χαρακτηρισμό «άρρεν» ή «θήλυ». Χαρακτηρισμό που άλλωστε θα τον αναιρούσε το ίδιο το Σύνταγμα, το οποίο ρητά ορίζει ότι «Έλληνες και Ελληνίδες έχουν ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις» (Πετραλιά Φ., 1976-Πρ. Αρχείο Παπαδάτου).

Τα πέντε μέλη του συμβουλίου, άρρενες όλοι φυσικά καλούνταν να δώσουν το μέτρο της δικαιοσύνης τους απέναντι στους άνδρες υποψηφίους και το μέτρο της «φυλετικής» τους αντικειμενικότητας απέναντι στις γυναίκες.

Έτσι μέχρι το 1976 καμιά δασκάλα δεν είχε επιλεγεί στη θέση του επιθεωρητή.

Αξίζει να αναφέρουμε πως στο σύνολο 2069 (οι 1736 ήταν άνδρες και οι 333 μετεκπαιδευομένων δασκάλων κατά τα έτη 1922-1964 προήχθησαν σε Επιθεωρητές οι 547 (οι 543 ήταν άνδρες και οι 4 γυναίκες) (Φίλιος Στ., 1984, Αμπαρτζής Χ, κ.α..1999, Προσωπικά Αρχεία Επιθεωρητριών).

Ο κλάδος της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης είχε τότε 60% δασκάλες και 40% δασκάλους και οι τρεις επιθεωρήτριες στην αρχή ήταν μηδαμινή συμμετοχή, αλλά αυτό το ίδιο το γεγονός αποτέλεσε μεγάλη επιτυχία των γυναικών και έτσι καταγράφτηκε, γιατί έσπασε το μέχρι τότε ανυπέρβλητο φράγμα (Μαρτυρία Παπαδάτου Π.).

Συγκεκριμένα το 1976 με υπουργική απόφαση τοποθετήθηκαν σε θέσεις επιθεωρητών Β΄ που είχαν συσταθεί με το άρθρο 18 του Νόμου 309\1976 και ανέλαβαν υπηρεσία την 30-8-1976 οι Μουρελάτου Βρισηίς και η Παπαδάτου Παναγιώτα[1], ενώ η Μπινιώρη Βασιλική ορίστηκε με την 22-7-76 απόφαση, που τελικά εγκρίθηκε στις 10-3-78[2] (Φίλιος Στ., 1984, Πρ. Αρχεία Επιθεωρητριών).

1. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Και οι τρεις προερχόταν από μεσαία κοινωνικά στρώματα και υπήρχε σχετική οικονομική άνεση, στο οικογενειακό τους περιβάλλον, που επέτρεπε τις σπουδές τους στην Παιδαγωγική Ακαδημία λόγω του σύντομου χρονικού διαστήματος σπουδών και της άμεσης επαγγελματικής αποκατάστασης (Συνέντευξη Μπινιώρη Β., Ερωτηματολόγιο Μουρελάτου Β., Παπαδάτου Π.).

2. ΣΠΟΥΔΕΣ-ΔΡΑΣΗ

Εκτός από το Πτυχίο Παιδαγωγικής Ακαδημίας[3] είχαν και οι τρεις πτυχίο διετούς Μετεκπαίδευσης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εξετάσεις για τη μετεκπαίδευση έδωσαν μόλις συμπλήρωσαν την τριετία που ήταν προαπαιτούμενη για τη συμμετοχή τους στο διαγωνισμό. Η Μουρελάτου Βρισηίς και η Βασιλική Μπινιώρη φοίτησαν κατά τα έτη 1954-1956 και η Παπαδάτου Παναγιώτα κατά τα έτη 1957-1959.

Η Μουρελάτου Βρισηίς παρακολούθησε μαθήματα Παιδαγωγικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού (Σορβόνη) κατά το σχολικό έτος 1975-76 και γνώριζε γαλλικά[4].

Η Παπαδάτου Παναγιώτα μετεκπαιδεύτηκε στις ΗΠΑ. Πέτυχε στο διαγωνισμό του Ιδρύματος FULBRIGTH όπου και παρακολούθησε Διεθνές Πρόγραμμα Μετεκπαιδεύσεως Διδασκάλων του Πανεπιστημίου της Νεμπράσκα. Γνώριζε πολύ καλά αγγλικά[5].

Η Μπινιώρη Βασιλική γνώριζε γαλλικά[6] και ρωσικά και είχε συγγραφικό έργο.[7]

3. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗ

Η Μπινιώρη Βασιλική συμπληρώνοντας τα 20 χρόνια υπηρεσίας πήρε το βαθμό του υπό-διευθυντή και στη συνέχεια το βαθμό του Διευθυντή στο πρότυπο του Μαρασλείου. (Συνέντευξη, Μπινιώρη Β.).

Η Παπαδάτου Παναγιώτα δεν διεκδίκησε καμία θέση στελέχους, ορίστηκε Υποδιευθύντρια και Διευθύντρια του 12/θεσίου Σχολείου Περιστερίου (Πρ. Αρχείο Παπαδάτου Π.)

Η Μουρελατου Βρισηίς δεν διεκδίκησε και δεν έλαβε καμία θέση στελέχους της εκπαίδευσης (Πρ. Αρχείο Μουρελατου Β.).

4. Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΘΕΣΜΟ ΤΟΥ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗ

Η Παπαδάτου Παναγιώτα δεν επιχείρησε να γίνει επιθεωρήτρια με την έννοια της υποβολής αίτησης. Επειδή όμως ήταν πάντα στόχος της, είχε κατά καιρούς προβεί σε άτυπες παραστάσεις στα αρμόδια διοικητικά όργανα «Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως» αλλά ήταν αρνητικά στην προαγωγή γυναικών στο βαθμό του Επιθεωρητή. Λόγοι και προφάσεις μάλλον ήταν ότι η κοινωνία δήθεν δεν ήταν έτοιμη να αποδεχθεί γυναίκες σε θέσεις στελεχών της Εκπαίδευσης, γιατί υπήρχε η γενική αντίληψη-προκατάληψη, ότι δικαιωματικά έπρεπε να τις κατέχουν οι άνδρες σαν πλέον κατάλληλοι και αποδεκτοί από το κοινωνικό σύνολο[8]. (Μαρτυρία Παπαδάτου Π.).

Η Μπινιώρη Βασιλική ήθελε να λάβει μέρος στο διαγωνισμό των επιθεωρητών, δεν διεκδικούσε μόνο τη δική της επιλογή σε επιθεωρητή, αλλά ήθελε να δώσουν δικαίωμα στις γυναίκες να συμμετάσχουν στις εξετάσεις κι αν πετύχαιναν να καταλάμβαναν τη θέση.

Έβλεπε άλλωστε και πολλούς άντρες οι οποίοι προωθούνταν χωρίς να είναι ανώτεροι στα προσόντα.

Προσπάθησε να διεκδικήσει τη θέση αλλά την απότρεψαν δεν της έδιναν δηλαδή το δικαίωμα να δώσει εξετάσεις.

Μάλιστα ο Παπακωνσταντίνου, πρόεδρος τότε του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου της είχε πει ότι την εκτιμούσε αλλά και γυναίκα του να ήτανε δεν θα επικροτούσε το να γίνει επιθεωρητής, διότι που θα πήγαινε. Δε θεωρούσε ότι ήταν ικανές οι γυναίκες να κάνουν τη μετακίνηση που κάνουν οι επιθεωρητές και πηγαίνουν στα σχολεία στα διάφορα χωριά. Η ίδια του απάντησε πως όταν ήταν 19 χρονών και 20 τις έστελναν σε χωριά απομακρυσμένα παρόλο που υπήρχε περισσότερος κίνδυνος, αντίθετα «τώρα» και τα μέσα συγκοινωνίας είχαν βελτιωθεί.

Σε άλλο συμβούλιο της είπαν:

«Σας ξέρουμε, έχετε τα προσόντα, αλλά πώς θα κάνουμε γυναίκα τώρα;» Επέμενε για την επιλογή της και μάλιστα σε ένα Εκπαιδευτικό Συμβούλιο την είχαν ψηφίσει δύο, ο ένας ήταν ο Παγιατάκης, αλλά και πάλι επενέβη ο Παπακωνσταντίνου για να απορριφθεί.

Αναρωτιόταν γιατί τη θέλανε διευθύντρια και την κρίνανε ικανή και όχι επιθεωρήτρια.

Πίστευε πως επειδή η θέση του επιθεωρητή ήταν μια κατ’ εκλογήν θέση που απαντούσε στο να έχεις καλή βαθμολογία ήταν κάτι ξεχωριστό.

Δεν της επέτρεψαν να δώσει εξετάσεις μέχρι τέλους καλούσαν τους άντρες και όχι τις γυναίκες. Τελικά την όρισαν επιθεωρήτρια το’ 76[9] στα 24-25 χρόνια υπηρεσίας (Συνέντευξη Μπινιώρη Β.).

Η Μουρελάτου Βρισηίς καμία φορά δεν επιχείρησε να προαχθεί σε Επιθεωρήτρια διότι δεν είχε θεσμοθετηθεί από την Πολιτεία η εισαγωγή των γυναικών στον ανδροκρατούμενο θεσμό των επιθεωρητών.

Ωστόσο συμμετείχε σε σχετικές προσπάθειες προκειμένου να γίνουν δασκάλες επιθεωρήτριες.

Το θέμα αυτό είχε θέσει επανειλημμένα υπόψη του Συλλόγου Γυναικών «Σύνδεσμος για τα δικαιώματα της γυναίκας» του οποίου υπήρξε μέλος.

Οι σχετικές εισηγήσεις του έμεναν δυστυχώς χωρίς κανένα θετικό αποτέλεσμα στο ΥΠΕΠΘ.

Επίσης, αναφέρει: «Προσωπικά, βέβαια, δεν είχα τη φιλοδοξία να γίνω Επιθεωρήτρια διότι κατά πρώτον δεν με συγκινούσε η Διοίκηση και κατά δεύτερο και ουσιαστικότερον δε με εύρισκε καθόλου σύμφωνη ο τρόπος εφαρμογής του θεσμού του Επιθεωρητή[10].

Αυτό το οποίο θεωρούσα ουσιώδες και θα με ικανοποιούσε ιδιαίτερα ήταν το καθοδηγητικό έργο και μόνον.

Αλγεινή εντύπωση μου προκάλεσε ο φόβος που διακατείχε το διδακτικό προσωπικό, για τους Προϊσταμένους και τους Επιθεωρητάς.

Θεωρούσαν τους εαυτούς τους αυθεντίες αυτοί που έχουν το αλάθητο, καταπιέζοντας και επιπλήττοντας χωρίς έναν καλό και ενθαρρυντικό λόγο για τον εργάτη αυτόν της Παιδείας, που πάσχιζε για την ιερή αυτή υπόθεση κάτω από δυσμενέστατες συνθήκες». (Μαρτυρία Μουρελάτου Β.).

6. Τοποθετήσεις

Η Μουρελάτου Βρισηίς τοποθετήθηκε στη νεοϊδρυθείσα ΣΤ΄ Εκπαιδευτική Περιφέρεια Διαμερίσματος Ανατολικής Αττικής, 1976-1981. Στη συνέχεια μετατέθηκε στη νεοϊδρυθείσα Γ΄ Εκπαιδευτική Περιφέρεια Κερκύρας, 1981-1982.

Η Παπαδάτου Παναγιώτα ως επιθεωρήτρια υπηρέτησε στην Η΄ Περιφέρεια Δυτικής Αττικής ( Ν. Λιόσια Πετρούπολη), στην Β΄ Περιφέρεια Πειραιώς (Πειραιάς Κέντρο) και στη Β΄ Περιφέρεια Πατρών (Πάτρα, πόλη και χωριά).

Η Μπινιώρη Βασιλική υπηρέτησε στη Δ΄ Περιφέρεια Πειραιώς, Περιφέρεια Άνδρου, Ζ΄ Περιφέρεια Πειραιώς (Μαρτυρίες και Πρ. Αρχεία: Μπινιώρη Β., Παπαδάτου Π., Μουρελάτου Β.).

7. Τα προβλήματα που συνάντησαν ως Επιθεωρήτριες

Η Παπαδάτου Παναγιώτα αναφέρει πως οι άντρες επιθεωρητές τις υποδέχθηκαν με δυσπιστία και ειρωνεία μερικοί. Έδειχναν φανερά τη βεβαιότητά τους –επιθυμία τους βασικά- ότι δεν θα πετύχαιναν σα γυναίκες επιθεωρήτριες.

Στην πορεία όμως και αποδεκτές από την κοινωνία έγιναν –στην περιφέρειά τους - αλλά και πιο δραστήριες και αποδοτικές από πολλούς άνδρες συναδέλφους τους.

Στο ΠΥΣΠΕ Πειραιώς, όπου ανήκε, ο πρόεδρος Επιθεωρητής Α΄ κάλυπτε τα κενά προκλητικά και απροκάλυπτα στις περιφέρειες των ανδρών Επιθεωρητών και αν «περίσσευε» κάποιος κάλυπτε και στη δική της περιφέρεια ένα κενό.

Γι’ αυτό το λόγο αντέδρασε και με πολλή δυσκολία υπήρξε διαφορετική αντιμετώπιση και πάλι όχι με τελείως ίσους όρους. Ακόμη και στις εθνικές γιορτές που τις καθόριζε ο Νομάρχης δεν ανέθετε ομιλία σε γυναίκες.

Οι άνδρες εκπαιδευτικοί, στην αρχή, τις αντιμετώπιζαν με δισταγμό ενώ οι γυναίκες εκπαιδευτικοί, στο σύνολό τους, αισθάνθηκαν ικανοποίηση για την κατάκτηση που επέτυχαν και τις περιέβαλαν με εμπιστοσύνη.

Αξίζει να αναφέρουμε την καλή συνεργασία που υπήρξε με τις δύο άλλες γυναίκες επιθεωρήτριες (Μαρτυρία και αρχείο Παπαδάτου Π.).

Η Μπινιώρη Βασιλική αναφέρει πως γενικά είχε καλή σχέση με τους συναδέλφους της.

Τα εμπόδια που συνάντησε είχαν να κάνουν με τις μεταθέσεις της.

Διορίστηκε για πρώτη φορά στη Δ΄ Περιφέρεια Πειραιώς, ένας συνάδελφος τότε, χωρίς να έχει κάποιο στοιχείο από την Υπηρεσία ή από το Υπουργείο έγγραφο ότι μετατίθεται, γιατί έπρεπε να έχει συμπληρώσει κάποιος κάποια χρόνια για να φύγει από τη μια Περιφέρεια στην άλλη, ζητούσε και απαιτούσε να φύγει για να καταλάβει αυτός τη θέση. Της ζήτησαν λοιπόν και οι άλλοι συνάδελφοι να αποσυρθεί να δεχθεί να πάει στην Άνδρο γιατί αλλιώς θα τους αγρίευε περισσότερο.

Κανονικά ήταν άτυπη αυτή η μετάθεση, επειδή όμως δεν ήθελε να φτιάξει περισσότερους καυγάδες πήγε το καλοκαίρι αλλά μετά επέστρεψε (Συνέντευξη, Μπινιώρη Β.).

Η Μουρελάτου Βρισηίς αναφέρει πως από την πρώτη ημέρα ανάληψης των καθηκόντων της ήρθε σε σύγκρουση με συνάδελφο της, γιατί είχε καταλάβει αυθαίρετα το Γραφείο της. Ύστερα από ώριμη σκέψη έκρινε σκόπιμο να μην επιμείνει, και τούτο προς αποφυγήν επικριτικών σχολίων επιβαρυντικών γι’ αυτήν που ως γυναίκα θα δημιουργούσε προβλήματα από την πρώτη μέρα ανάληψης των καθηκόντων της.

Τη συνετή αυτή θέση της ο κύριος αυτός παρερμήνευσε, γιατί πίστεψε πως ήταν δυνατό να προΐσταται και στις δύο εκπαιδευτικές περιφέρειες (Μαρτυρία. Μουρελάτου Β.)

Κατά την πορεία της δέχτηκε επίσης, πολλές καταγγελίες από συναδέλφους της οι οποίες δημοσιεύτηκαν σε αρκετά τεύχη του Διδασκαλικού Βήματος, στην Εφημερίδα τα «Νέα», στην «Προοδευτική Παιδεία» και την «Ελεύθερη Θράκη». Οι Υφυπουργοί Παιδείας Κοντογιανόπουλος Βασίλης και Μώραλης Πέτρος της έστειλαν έγγραφα με συστάσεις. Σ’ όλα αυτά τα δημοσιεύματα απάντησε με επιστολή της στο Διδασκαλικό Βήμα το Μάρτιο του 1982 (τ. 904 -Τ.Β.΄).

8. Μετά την κατάργηση του θεσμού του Επιθεωρητή

Μετά την κατάργηση του θεσμού του Επιθεωρητή, η Μουρελάτου Β., αναφέρει ότι δεν κρίθηκε ικανή για το ρόλο του Σχολικού Συμβούλου, οπότε εξαναγκάσθηκε «εις παραίτηση».

Μετά την υποβολή της παραίτησής της ζήτησε να λάβει γνώση του σχετικού πρακτικού επιλογής Σχολικών Συμβούλων, προκειμένου να πληροφορηθεί την αιτιολόγηση της μη επιλογής της.

Η απόφαση του αρμόδιου Συμβουλίου ήταν άκρως αντιφατική και στηρίχθηκε σε ένα μόνο στοιχείο. Στις κριτικές αναφορές εναντίον της και στα δημοσιεύματα της ΔΟΕ στο «Διδασκαλικό Βήμα», για τη δήθεν «έντονη αυταρχική της συμπεριφορά που δημιουργούσε πολλά προβλήματα συνεργασίας όταν υπηρετούσε ως Επιθεωρήτρια το 1979-81».

Η Μπινιώρη Βασιλική μετά την κατάργηση του θεσμού του Επιθεωρητή έγινε Σχολική Σύμβουλος,[11] και συνταξιοδοτήθηκε αφού συμπλήρωσε 35ετή πραγματική υπηρεσία.

Η Παπαδάτου Παναγιώτα μετά την κατάργηση του θεσμού του Επιθεωρητή τέθηκε στη διάθεση του ΥΠΕΠΘ το οποίο ύστερα από αίτησή της την τοποθέτησε στο ΚΕΜΕ, στη συνέχεια επελέγην Σχολική Σύμβουλος και τοποθετήθηκε στη Νιγρίτα Σερρών, αργότερα μετατέθηκε στο Χαϊδάρι Αττικής από όπου και συνταξιοδοτήθηκε.

Η κατάσταση αυτή άρχισε να αντιστρέφεται μερικά κατά τις επιλογές των Σχολικών Συμβούλων το 1984, αφού τόσο το πολιτικό κλίμα όσο και το θεσμικό πλαίσιο θα αντιστραφούν. Έτσι κατά τις επιλογές των Σχολικών Συμβούλων στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση το 1984 σε σύνολο 223 Σχολικών Συμβούλων επελέγησαν 14 γυναίκες, δηλαδή ποσοστό 6%, το οποίο όμως θα αυξηθεί κατά τις επόμενες επιλογές.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Αμπαρτζής, Χ., Ανθίδης, Μ., Δημητρίου, Μ., Κοφτερού, Α., Λουκά, Δ., Μιχαηλίδης, Χ. – Ανδρέου, Α. – Εισαγωγή / Επίμετρο. (1999). Θεσσαλονίκη: ΖΗΤΗ.

Ανδρέου, Α., Παπακωνσταντίνου, Γ. (1994). Εξουσία και οργάνωση – διοίκηση του Εκπαιδευτικού μας συστήματος. Αθήνα: Νέα Σύνορα – Α.Α. Λιβάνη.

Ανδρέου, Α. (1996). Θεσμικοί Αποκλεισμοί, Περιορισμοί και Διαφοροποιήσεις στην κατάρτιση , επιμόρφωση και υπηρεσιακή εξέλιξη της δασκάλας στο: Ανάτυπο, από τα πρακτικά του Συμποσίου Διαφυλικές σχέσεις. Αθήνα.

Μπινιώρη, Β. (1958). Πώς εφήρμοσα την ολικήν μέθοδον. Τάξις πρώτη. Ενιαία Διδασκαλία – Ολική Μέθοδος. Κυπαρισσία.

Μπινιώρη, Β. (1963). Πώς εφήρμοσα την ολική μέθοδον και ενιαία διδασκαλία. Αθήνα.

Φίλος, Σ. (1984). Το χρονικό ενός θεσμού. Αθήνα: Βιβλιογωνία.

ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ

Διδασκαλικό Βήμα. 1-6-80, τ. 871.

Διδασκαλικό Βήμα. 16-4-80, τ. 868

Διδασκαλικό Βήμα. 16-12-78, τ. 840.

Διδασκαλικό Βήμα. 16-3-80, τ. 866.

Διδασκαλικό Βήμα. Μάρτιος 1982, Τ΄ Β΄, 904.

Ελεύθερη Θράκη. 31-1-80, τ. 6872.

Εφημερίς της Κυβερνήσεως. (τεύχος τρίτο). 14/2/84, αρ. φ. 49.

Εφημερίς της Κυβερνήσεως. (τεύχος τρίτον). 3/86, αρ. φ.. 57.

Εφημερίς της Κυβερνήσεως. (τεύχος τρίτον). 22 Ιουλίου 1976, αρ. φ.. 323.

Νέα. 8-1-1979.

Πετραλιά Φ.(1976). «Θα αποκτήσουμε ποτέ γυναίκα επιθεωρήτρια; Πολλές κάνουν αιτήσεις αλλά ματαιοπονούν.» Νέα.

Προοδευτική Παιδεία. Μάρτης 1979, τ. 17.

Προοδευτική Παιδεία. Μάϊος 1979, τ. 19.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3

[1]Το 1980, που είχε πλέον λήξει το θέμα των προσφύγων στο Σ.τ. Ε., διενεργήθηκε διαγωνισμός για την κατάληψη θέσης Επιθεωρητή Β΄ Δ.Ε. στον οποίο έλαβαν μέρος 550 υποψήφιοι από τους οποίους πέτυχαν 437 και προήχθησαν οι 41. Με υπουργική απόφαση προάχθηκε και η Ευαγγελία Αμαριωτάκη (7^η στη σειρά) (Φίλος Στ., 1984).

Η προαγωγή της Παπαδάτου Παναγιώτας στο βαθμό του Επιθεωρητή έγινε κατόπιν επιλογής από το αρμόδιο Κεντρικό Συμβούλιο, έφερε τότε τον 4^ο βαθμό. Η προαγωγή της δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως ΦΕΚ 323 Τεύχος Γ΄ 22-7-1976 (Πρ. Αρχείο, Παπαδάτου Π.).

[2] Στον πίνακα επιθεωρητών Β΄ Δημοτικής Εκπαίδευσης συμπεριλήφθηκαν:

Νομαρχιακοί Επιθεωρητές (Ν.Ε.), επιθ-τες Δ.Ε. (Ε.Δ.Ε) και δάσκαλοι με 2^ο και 3^ο βαθμό με την ακόλουθη αξιολογική σειρά:

…..Βασιλική Μπινιώρη (Δ3).

Ακυρώθηκε η προαγωγή της με την 2475/79 απόφαση του Σ.τ,Ε., αλλά ξαναεπιλέγει ως επιθεωρήτρια Β΄ (Δ. 8882/3-3-81, ΦΕΚ 183/3-7-81, τ.Γ΄).

Μετά τους τελευταίους διορισμούς στο βαθμό του επιθ-τη Β΄ επακολούθησαν μεταθέσεις του εποπτικού προσωπικού Δ.Ε. σε ευρεία κλίμακα. Με την έναρξη του σχολ. Έτους 1981-82 υπηρετούσε στη Δημοτική Εκπαίδευση το παρακάτω εποπτικό προσωπικό.

Δ΄ ΑΕΠ Επόπτης:…Γεώργιος Παπαγιανόπουλος:

Διαμέρισμα Πειραιά …Βασιλική Μπινιώρη (Φίλιος Στ., 1984).

Σύμφωνα με το Φ. 353 1/11/27992 του ΥΠΕΠΘ Αθήνα 10 Μαρτίου 1978, αναφέρεται η ανακοίνωση της προαγωγής σε Επιθεωρητή Β΄ Ε.Δ.

Συγκεκριμένα αναφέρεται:

«Σας γνωστοποιούμε ότι με το Προεδρικό Διάταγμα, που εκδόθηκε την 1-3-78 και δημοσιεύτηκε στις 8-3-78 στο 67 τεύχος Γ΄ έχετε προαχθεί στο βαθμό της Δ/ντριας Δ.2. Μ. Κ. 7^ο(3^ο βαθμό Ν.Δ. 651/70) στο βαθμό του Επιθ/τη Β΄Δ.Ε. με μισθολογικό κλιμάκιο 9^ο.

Η προαγωγή αυτή ανατρέχει από 22 Ιουλίου 1976.

Το ανώτερο Προεδρικό Διάταγμα στηρίζεται:

1.        Στην αριθμ. 1003/77 απόφαση του Συμβουλίου Επικρατείας

2.        Στα άρθρα 20 και 73 του Ν. 309/76

3.    Στις 1-24/77 και 25-26/78 πράξεις του Ειδικού Συμβουλίου Κρίσεως και Προαγωγών της παρ. 9β του άρθρου 73 του Ν. 309/76

Ο αριθμ. Εγκρίσεως της Υ.Ε.Ε. του ΥΠ.Ε.Π.Θ. είναι: 23653/3124/3-3-1998 (Πρ. Αρχείο Μπινιώρη).

[3] Μουρελάτου Βρισηίς: Ράλλειο Παιδαγωγική Ακαδημία (Πρ. Αρχείο Μουρελάτου).

Μπινιώρη Βασιλική: Αρσάκειο Πατρών, 1946-1948 (Πρ. Αρχείο Μπινιώρη).

Παπαδάτου Παναγιώτα: Αρσάκειο Παιδ. Ακαδημία Ψυχικού, 1949-1951 (Πρ. Αρχείο Παπαδάτου).

[4] Είχε το Certificat του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών (Πρ. Αρχείο Μουρελάτου).

[5] Είχε τα Proficiency των Πανεπιστημίων του Cambridge και Michigan (Πρ. Αρχείο Παπαδάτου).

[6] Είχε Certificat de langue francaise και ρωσικά, παρακολούθησε την Β΄ τάξιν Μέσων Ρωσικής γλώσσης κατά το Πανεπιστημιακόν έτος 1977-1978 (Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών-Τμήμα Διδασκαλείον Ξένων Γλωσσών).

[7] 1.Πώς εφήρμοσα την ολική μέθοδον

Τάξις πρώτη

Ενιαία Διδασκαλία – Ολική Μέθοδος

Εφαρμογή εις μονοτάξιον και πολυτάξιον

Κυπαρισσία 1958

2. Πώς εφήρμοσα την ολική μέθοδον και ενιαία διδασκαλίαν,   Αθήνα, 1963

3.Τα καλά παιδιά, 1971.

Τα βιβλία αυτά ήταν αποτέλεσμα της εργασίας της σύμφωνα με την ενιαία διδασκαλία. «Τα καλά παιδιά» το έγραψε όταν ήταν δασκάλα στα πρότυπα και έλαβε μέρος στο διαγωνισμό για το αλφαβητάρι. Στο βιβλίο αυτό έκανε και την εικονογράφηση η ίδια. (Πρ. αρχείο- Συνέντευξη Μπινιώρη Β., Φύλλο Μητρώου ποιότητας και υπηρεσιακής καταστάσεως διδασκαλίσσης).

Με την ιδιότητά της ως ζωγράφου, δραστηριότητα την οποία ασκούσε παράλληλα με τα διδακτικά της καθήκοντα, συμμετείχε σε ατομικές και ομαδικές πανελλήνιες εκθέσεις και ομαδικές εκθέσεις εξωτερικού (Πρ. Αρχείο Μπινιώρη Β.)

[8]Η ίδια αντίληψη υπήρχε και σε άλλες δημόσιες υπηρεσίες και Υπουργεία με πιο χαρακτηριστική την μη προαγωγή γυναικών σε θέσεις Συμβούλων του Συμβουλίου Επικρατείας και σε θέσεις εισαγγελέων, αρμοδιότητες του Υπουργείου Δικαιοσύνης (Μαρτυρία Παπαδάτου Π.).

[9] Προαγωγή στο β. του Επιθ/τη Β΄ Δ.Ε. Μ.Μ.Κ. 9 του ν. 309/76 από 22-7-76/Αρ. ΦΕΚ. 67, 8-3-78, Αριθμ. Έγκρισης: 27992, 10-3-78 ( ΥΠΕΠΘ/ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ με τις υπηρεσιακές μεταβολές της Μπινιώρη Βασιλικής).

[10] Συγκεκριμένα πρότεινε, ένας δάσκαλος με το βαθμό του Διευθυντή Α΄ ή και Β΄ να αναλάβει όλα τα γραφειοκρατικά θέματα (προαγωγές , άδειες, μεταθέσεις, αποσπάσεις κ.α.) και το κύριον καθήκον του Επιθεωρητή να είναι το καθοδηγητικό έργο, και τούτο όχι μόνο θεωρητικά αλλά στη διδακτική πράξη, καθώς και η επιμόρφωση του διδακτικού προσωπικού με την οργάνωση σχετικών παιδαγωγικών σεμιναρίων, αναφορικά με τα νεώτερα πορίσματα Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας και τις σύγχρονες μεθόδους διδακτικής (Μαρτυρία, Μουρελάτου Β.).

[11] Αρθμ. ΦΕΚ 14-2-84, Αριθμ. Έγκρισης: Δ1/158, Χρονολογία: 16-2-84 (ΥΠΕΠΘ-Πιστοποιητικό με της επίσημες Υπηρεσιακές Μεταβολές της Μπινιώρη Βασιλικής, Πρ. Αρχείο Μπινιώρη Β.).Με την Δ1/1363/5.2.1986 υπουργική απόφαση που εκδόθηκε σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις έγινε δεκτή η από 27.1.1986 αίτηση παραίτησης από την υπηρεσία της Επιθεωρήτριας Β΄ Δημοτικής Εκπαίδευσης του Ν. 309/1976 Σχολικού Συμβούλου Δημοτικής Εκπαίδευσης με τετραετή θητεία Μπινιώρη Βασιλικής του Νικολάου, που έχει καταταγεί σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 1565/1984 στο Μ.Κ. 1. Η ανωτέρω διατηρεί τιμητικά τον τίτλο της θέσης που κατείχε τελευταία, επειδή συμπλήρωσε 35ετή πραγματική υπηρεσία (Εφημερίς της Κυβερνήσεως ΥΠΕΠΘ, 1986).                      Ο ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣΠΕΤΡΟΣ ΜΩΡΑΛΗΣ