ΙΔΙΩΤΙΚΗ  ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ  ΣΤΗΝ  ΠΑΤΡΑ  ΑΠΟ  ΤΟ  1919  ΕΩΣ  ΤΟ  1969.Η  ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ  ΤΗΣ  ΕΛΛΗΝΟΓΑΛΛΙΚΗΣ  ΣΧΟΛΗΣ  “Ο  ΑΓ. ΑΝΔΡΕΑΣ”  ΚΑΙ  ΤΟΥ   «ΑΡΕΘΕΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΟΥ».

Ειρήνη  ΚΟΥΜΠΟΥΡΗ

Εκπαιδευτικός

M.Ed., Υπ. Δρ. Παν/μίου  Αθηνών

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η    ανακοίνωση   αναφέρεται    στη   συνοπτική    περιγραφή   της   λειτουργίας     δύο  ιδιωτικών   εκπαιδευτηρίων   της  Πάτρας, κατά  τη  χρονική περίοδο   1919 - 1969 :  το   «Πλήρες  Δημοτικό  Σχολείο   της  Ελληνογαλλικής   Σχολής  ‘Ο  Άγιος  Ανδρέας’»,  του  Λεοντείου   Λυκείου    και     το    «Αρέθειον   Πρότυπον  Εκπαιδευτήριον».

Τα  στοιχεία  που  θα  παρουσιαστούν έχουν  αντληθεί  από  τα  αρχεία   των  δύο  σχολείων, τα  οποία   φυλάσσονται  στο  Γενικό  Αρχείου  του  Κράτους, από  προφορικές  συνεντεύξεις  με  ανθρώπους  που  εργάστηκαν στα σχολεία  αυτά  και  από   τον  Τύπο  της  εποχής.

Σκοπός  της  ανακοίνωσης   είναι  η   διερεύνηση  του πλαισίου  λειτουργίας  των  ιδιωτικών  αυτών  σχολείων  στη  συγκεκριμένη  περιοχή  και  η  ανάδειξη  των  αναγκών   που  κλήθηκαν  να  καλύψουν, σε μια  πολιτικά  ταραγμένη  περίοδο, όπου  το  κράτος  αδυνατούσε  να  ανταποκριθεί  στις  ελλείψεις  και  στις  ανάγκες, τοπικές  ή  εθνικές. Η  ιδιαιτερότητα  των  σχολείων  αυτών  και  το  ερευνητικό  ενδιαφέρον  έγκειται  στο  γεγονός  ότι  το μεν  πρώτο,  είχε  καθολικό  προσανατολισμό, αφού  είχε  ιδρυθεί   και  ήταν  ιδιοκτησία  του καθολικού  τάγματος  των  Freres  Maristes, έχοντας  ιδιαίτερο  καθεστώς, ενώ  το  δεύτερο, ξεκίνησε  με  νεωτεριστικό, για  την εποχή, πνεύμα, προσπαθώντας  να  αναδειχθεί  σε  εκπαιδευτικό  οργανισμό  με  κύρος.

ABSTRACT

This   presentation  refers  to  a   summary   description   of  the   function   of   two  private  schools   in  Patras, that  were  running   from  1919  to 1969 :  the  « Primary  School  of  the  Greek -French  School  «Saint  Andrews», of  Leontium  Lyceum  and   «Arethion   School» 

The  data   and  the  information   that   will  be   presented  come  from   the  State  Archives, from interviews  with  people   who   worked   for   these  schools   and   from  the   local  Press  of  that  time.     

By  this  presentation  we   intend    to  investigate  the   framework  of  those  private  schools,  at  the  specific  place  and  time, so  as  to   make  evident  the  needs   that   they  served, while  state  was  unable  to  come  up  to  the  existing  shortages, local  or  national.

The  particularity  of  those  schools  and  the  researching  interest  is   due  to   the  fact  that  the  first  school  was  catholic (directed   by  the  Freres  Maristes), with  different  orientation   from  common  Greek  private  schools, and  the  second  one  was  presented  as  an  innovative  school, with  new  methods  and  ideas.   

Στις  αρχές  του  20ου  αιώνα, η  γενικότερη  κατάσταση  που  επικρατούσε  στην Ελλάδα, τα σύννεφα του  πολέμου της περιόδου 1912-1922,το μεγάλο  κύμα  προσφύγων  από  τη  Μ. Ασία  και  η «ανυπαρξία»  κυβέρνησης, αποτελούσαν  τις  βασικότερες αιτίες  πολιτικής και  οικονομικής  αστάθειας, η  οποία  αναπόφευκτα  επηρέαζε  και  το  χώρο  της  παιδείας. Ενδεικτικό  της  αστάθειας  αυτής  είναι  το  γεγονός  ότι  από  το  1920  έως  το  1928  πέρασαν  25  Υπουργοί  από  το  Υπουργείο  Παιδείας, κάτι  που  δεν  επέτρεπε τη  σταθεροποίηση  και  εφαρμογή   οποιασδήποτε   εκπαιδευτικής  πολιτικής.

Οι  παραπάνω εξελίξεις, έφεραν  στο  προσκήνιο  αδυναμίες, ανάγκες και  προβλήματα  της  ελληνικής  κοινωνίας, τόσο σε  εθνικό  όσο  και  σε  τοπικό  επίπεδο, όπως  το  θέμα των  προσφύγων, την  κρίση  στο  τομέα  της  βιομηχανίας, της ναυτιλίας  και  του  εμπορίου. Προβλήματα  όπως  αυτά, απαιτούσαν λύση  από  το ίδιο  το  κράτος  και  ήταν  ιδιαίτερα  έντονα  σε  αρκετές περιοχές  με μεγάλη εμπορική  δραστηριότητα, ανάμεσα  στις  οποίες  και  αυτή  της  Πάτρας, με  την  οποία  θα  ασχοληθούμε.

Οι  αδυναμίες  και  οι  ανάγκες που  δημιουργήθηκαν, δεν  στάθηκε   δυνατόν  να  καλυφθούν   από   το  κράτος  και  ειδικότερα  από  την κρατική  εκπαίδευση, αφού, όπως  προαναφέρθηκε, την  περίοδο εκείνη  περνούσε  κρίση, με  αποτέλεσμα  να  μην  δίνεται  η  απαραίτητη  προσοχή. Έτσι, στο  σημείο αυτό  συναντάμε την  ιδιωτική εκπαίδευση, αφού αποτελούσε πάντα  μια εναλλακτική μορφή  εκπαίδευσης  που  άλλοτε  ανταγωνιζόταν  και  άλλοτε  απλά  συμπλήρωνε  την  κρατική - δημόσια  εκπαίδευση, χρηματοδοτούμενη είτε  από την  εκκλησία  είτε  από  ιδιώτες. Εξάλλου, στη  χώρα μας  τέτοιου  είδους  παραδείγματα  ήταν  ήδη  γνωστά  από  πολύ  νωρίτερα  και  με  αξιόλογα  αποτελέσματα. 

Σκοπός, λοιπόν, της  εισήγησης αυτής είναι  ο τρόπος με τον  οποίο η  ιδιωτική  εκπαίδευση επιχείρησε να  καλύψει  τις  ελλείψεις του  επίσημου  εκπαιδευτικού  συστήματος, οι  οποίες  εμφανίστηκαν  ως  απόρροια  των αναγκών της  τοπικής κοινωνίας, τη  δεδομένη  χρονική  στιγμή. Βασικό μας  εργαλείο  θα  αποτελέσουν  τα  στοιχεία  που  σχετίζονται  με τη  λειτουργία  δύο  ιδιωτικών  σχολείων  της Πάτρας, που  καλύπτουν  την  περίοδο  από  το  1919  έως  το  1969, σε  επίπεδο οργάνωσης  αλλά  και μαθητών. Κύριες  πηγές  μας  αποτέλεσαν  τα  Γενικά  Αρχεία  του  Κράτους, αρχεία του  Τοπικού  Τύπου, καθώς  και  2  προφορικές  συνεντεύξεις.

Το πρώτο  σχολείο   με  το οποίο   θα  ασχοληθούμε  είναι  το  “Πλήρες  Δημοτικό  Σχολείο   της   Ελληνογαλλικής  Σχολής  }Ο  Αγ. Ανδρέας~,  του  Λεοντείου   Λυκείου”. Το  σχολείο  αυτό  ανήκει  σε  μια  ειδική  κατηγορία  ιδιωτικών σχολείων, αυτή  των  ξένων  σχολείων  που   εποπτεύονταν   από   Τάγματα  Καθολικών μοναχών. Τέτοια  σχολεία   ήταν   ευρέως  διαδεδομένα  στην  Ελλάδα  των  αρχών   του  20ου  αιώνα, αφού  λειτουργούσαν  συνολικά  46, κατά  το  1931,  από  τα  οποία  τα  2  ήταν  Γερμανικά , τα   3  Αμερικανικά,  τα  18 Ιταλικά  και  τα  23  Γαλλικά, ενώ  σ’ αυτά   φοιτούσαν  συνολικά   9.390  μαθητές.

Πληροφοριακά  αναφέρουμε  ότι  σήμερα  λειτουργούν  στην  Ελλάδα   23  τέτοια  σχολεία, τα  οποία  υπάγονται  σε τρεις  κατηγορίες: σ’ αυτά  με  ξένο  πρόγραμμα, σ’ αυτά  με  ελληνικό  πρόγραμμα  και  τέλος  σ’ αυτά  με  μεικτό  πρόγραμμα (ελληνικό  και  ξένο), όπως  άλλωστε  φαίνεται  και  στον  πιο  κάτω πίνακα:

Στην  ίδρυση και  λειτουργία  των σχολείων  αυτών έπαιξε σπουδαίο  ρόλο  το  γεγονός  ότι   ο   θεσμός  των   Freres  (καθολικοί  αδελφοί), υπέστη  δίωξη  από  το  Γαλλικό κράτος, ήδη  από  το   1878. Έτσι  τα  Τάγματα αυτά   εγκαταστάθηκαν σε  άλλες  χώρες, όπως και  στην  Ελλάδα  και  ίδρυσαν  δικά  τους σχολεία. Ας  μην  ξεχνάμε  ότι  μέσω  της  εκπαίδευσης  η  εκκλησία  πάντα  κατάφερνε  να   αυξήσει  τις  δυνάμεις  της  και  την  επιρροή  της.  Γι αυτό, και  η  εξάπλωση  των  συγκεκριμένων  σχολείων  ήταν  ένα  σημείο  για  το  οποίο, αργότερα,  προκλήθηκαν  αντιδράσεις  από  διάφορους  φορείς (ελληνική  εκκλησία, εκπαιδευτικοί  κ.λ.π.).  Μάλιστα,  ως  αποτέλεσμα  των  αντιδράσεων αυτών, το  1931  ψηφίστηκε  ο  νόμος  4862  (επί  υπουργείας  Γ. Παπανδρέου), ο  οποίος  απαγόρευε  την  εγγραφή  ελλήνων   υπηκόων  σε   ξένα  σχολεία.  Στην   εισηγητική  έκθεση  του  νόμου  αυτού  αφήνονται  σαφώς  αιχμές  για  τον   θρησκευτικό  και  εθνικό  προσανατολισμό που  παρέχουν  τα  σχολεία  αυτά  στους έλληνες  μαθητές, υπονοώντας  την  ύπαρξη  προσηλυτισμού.  

Το  πρώτο  καθολικό  σχολείο, με  την  προσωνυμία  “Αγ. Διονύσιος”, ιδρύθηκε  το  1838, το  οποίο   αργότερα (1889) επεκτάθηκε  και  μετονομάστηκε   σε  Λεόντειο προς τιμή  του Πάπα   Λέοντος  ΙΓ (13ου), ο  οποίος  ενίσχυσε  την  επέκταση  αυτή.  Από  το  1907  η   διεύθυνση  ανατέθηκε   στους  Μαριανούς Αδελφούς,  οι  οποίοι   ίδρυσαν και  το  παράρτημα  της  Πάτρας, του  οποίου  τη  λειτουργία  εξετάζουμε. Η  πρώτη  σφραγίδα  του  σχολείου (1920) είναι  γραμμένη  στα  γαλλικά  και  μεταφράζεται  ως  εξής:  Ελληνογαλλική  και  Εμπορική  Σχολή  “Ο  Αγ. Ανδρέας”, διευθυνόμενη  από  τους  Αδελφούς  Μαριανούς, εν  Πάτραις.

Αργότερα,  με  τον  Α.Ν. 2848/40, όλα  τα  ιδιωτικά  σχολεία  έπρεπε να  έχουν  προσωνυμία  γραμμένη  στα  ελληνικά. Έτσι   παρατηρούμε  αλλαγή  στη  σφραγίδα  του  σχολείου,  η  οποία   γίνεται  ως  εξής:  «Ελληνογαλλική  Σχολή  Πατρών -Ο  Αγ. Ανδρέας -  Ιδιωτικόν  Δημοτικόν  Σχολείον».

1. Η  πρώτη  σφραγίδα  του  σχολείου - 1920

2. Η  σφραγίδα   του  σχολείου, γραμμένη  στα  ελληνικά, σύμφωνα  με  το  σχετικό  νόμο - 1961

 Αυτή η σφραγίδα αποτελεί  και  το  μοναδικό  στοιχείο  της διπλής  του  ιδιότητας, ως  σχολείου   και  ως  Εμπορικής  σχολής,  μια  εποχή  που, όπως  προαναφέρθηκε, το  εμπόριο  είχε  πληγεί  και   υπήρχε  έτσι η  ανάγκη  ανανέωσης  με  νέα  και  καταρτισμένα  στελέχη. Συμπληρωματικά   αναφέρουμε  ότι   ένα  άλλο   Ελληνογαλλικό  σχολείο, ο  “Αγ. Παύλος”, το  οποίο  ιδρύθηκε   στον  Πειραιά, το  1893, διατηρούσε  επίσης   Τμήμα  με  Εμπορική Σχολή. Συγκριτικά, και  στις  δύο  περιπτώσεις, βλέπουμε  ότι  σε  δυο   λιμάνια  της  χώρας, όπου  γινόταν  πιο  έντονα αισθητή  η  κρίση  στο  εμπόριο,  η  Καθολική   εκκλησία, έρχεται να  ιδρύσει  Εμπορικές Σχολές  και να  καλύψει  το  κενό  αυτό, εφόσον  το  κράτος  απουσίαζε, κερδίζοντας έτσι  έδαφος  και  μαθητές, έναντι  της  δημόσιας  εκπαίδευσης.

Η  Ελληνογαλλική  Σχολή, στην  οποία  τα  πρώτα  χρόνια υπήρχε και  οικοτροφείο, ιδρύθηκε  στις  8  Σεπτεμβρίου  του  1919  και  λειτούργησε σαν  διθέσιο  σχολείο στο οίκημα της  οδού   Ζαίμη  25 (όπου  βρίσκεται  σήμερα το  κεντρικό  Ταχυδρομείο), έως  το  1961, οπότε  και  έκλεισε  λόγω  ελλείψεως  προσωπικού. Το  πρόγραμμα  διδασκαλίας  που  ακολουθούσε  ήταν  κοινό  με  τα  υπόλοιπα  σχολεία, στα  περισσότερά  του σημεία  και  οριζόταν  από  το  Υπουργείο  Παιδείας. Μεγάλη έμφαση  δινόταν στο  θέατρο, στα  καλλιτεχνικά και  στη  μουσική  (είχε  δημιουργηθεί  σχολική χορωδία), ενώ  ήταν  υποχρεωτική   η  εκμάθηση  της  γαλλικής  γλώσσας.  Όσον  αφορά  τα  κύρια  μαθήματα, το  μάθημα  των  Θρησκευτικών  διδασκόταν  χωριστά   στους  ορθόδοξους  και  στους καθολικούς μαθητές, αφού  στο  σχολείο   αυτό  εγγράφονταν   μαθητές  διάφορων θρησκευμάτων. Από  τα  βιβλία  Μαθητολογίου  τα  στοιχεία  που  έχουμε  για  το  θρήσκευμα   των  μαθητών δείχνουν ότι  ως  επί  το πλείστον  ήταν  καθολικοί, όμως υπήρχαν  και  ορθόδοξοι, διαμαρτυρόμενοι, ισραηλίτες  και  ιουδαίοι.  Μπορούμε  έτσι  να  συμπεράνουμε  ότι η  ίδρυση  του  σχολείου  αυτού ανταποκρίθηκε  στις  ανάγκες  κυρίως  του  καθολικού  στοιχείου, που προϋπήρχε  στην  Πάτρα, αφού μέχρι  τότε  δεν  λειτουργούσε  ανάλογο  σχολείο - εκπρόσωπος  της  Καθολικής  Εκκλησίας. Αυτό  συνέβαινε, βέβαια, μέχρι  το  1931, οπότε σύμφωνα με  το νόμο 4862, του  Γεωργίου  Παπανδρέου, απαγορεύτηκε  η  εγγραφή  Ελλήνων  υπηκόων   σε  ξένα   σχολεία. Κατά  κάποιο  τρόπο   αυτός  ο  νόμος  αποτέλεσε  μια  δικλείδα  ασφαλείας  για  τους  έλληνες  ορθόδοξους  μαθητές, αφού  είναι εύλογο να  συμπεράνει  κανείς  ότι  η  κίνηση αυτή  αποτελούσε  άμυνα  έναντι  της  δημιουργίας  ελλήνων  πολιτών με δυτική  θρησκευτική  και  εθνική  συνείδηση, που συνεπώς θα οδηγούσε  στην  αλλοίωση  της  εθνικής  ταυτότητας  η  οποία  μεταφερόταν  μέσω  του  επίσημου  εκπαιδευτικού  συστήματος. 

Πέρα όμως  από  τα  διαφορετικά  θρησκεύματα, στο  χώρο του  σχολείου  αυτού συμβίωναν   κυρίως  διαφορετικοί  πολιτισμοί  υπήρχε, ας  πούμε, ένα  πολιτισμικό  μωσαϊκό. Έτσι, αν ρίξουμε  μια  ματιά   στα  Μαθητολόγια   μπορούμε να  δούμε  ότι  και  η  καταγωγή  των  μαθητών παρουσιάζει  μεγάλη  ποικιλομορφία, αφού  είναι: Ιταλική, Βελγική, Αγγλική, Γερμανική, Αυστριακή, Οθωμανική και Αρμένικη. Επίσης  ενδιαφέροντα  είναι  τα  στοιχεία   που  υπάρχουν και  για  το  επάγγελμα  των  γονέων,  το  οποίο  κατά  γενική παραδοχή αποτελεί ένδειξη  του  κοινωνικο-οικονομικού  status της  οικογένειας  του  μαθητή. Τα  επαγγέλματα   που καταγράφονται  είναι  τα  εξής:

Έμπορος, κτηματίας, καθηγητής, μαραγκός, επιχειρηματίας, βιομήχανος, πράκτωρ, κτίστης, ιατρός, υποδηματοποιός,  σιδηροδρομικός, αμαξοποιός, μηχανουργός  και εργάτης. 

Με  ελάχιστες  εξαιρέσεις,  οι  περισσότεροι  μαθητές άνηκαν  στα  μεσαία  και  τα  ανώτερα  κοινωνικο-οικονομικά στρώματα. Άρα  δεν  μπορούμε να  μιλάμε απόλυτα  για   ένα  σχολείο   που  απευθυνόταν  σε  μια   οικονομική  ελίτ. Έτσι, ίσως, εξηγείται  και  η μεγάλη  προσέλευση  μαθητών, κυρίως  τα  πρώτα  χρόνια  λειτουργίας  του  σχολείου, σε  μια  εποχή, μάλιστα,  όπου  τα  ποσοστά αναλφαβητισμού  ήταν  μεγάλα. Η  μεγάλη  όμως  προσέλευση, ίσως  θα  μπορούσε  να  αποδοθεί  και  στην  παράλληλη   λειτουργία  του  Εμπορικού  Τμήματος  της  Σχολής.

Όσον  αφορά  τώρα  τον αριθμό  των  μαθητών  που  παρακολουθούσαν, παρουσιάζονται  αρκετές  διακυμάνσεις   κατά  τα  χρόνια   λειτουργίας  του. Έτσι  η  πρώτη  σχολική  χρονιά  για  την  οποία  υπάρχουν  στοιχεία, το  1921, ξεκινάει  με  122  μαθητές, παρουσιάζεται  μια  ανοδική  πορεία  μέχρι  το  1924-25  (η χρονιά  με  τους  περισσότερους  μαθητές, δηλαδή  224)  και  ακολουθεί  μια  φθίνουσα  πορεία,  με  μια  διακοπή   μεταξύ  1939-1946 (λόγω  του  πολέμου  που μεσολαβεί), παρουσιάζοντας ενδιάμεσα μικρές  διακυμάνσεις   έως  το  1961,  οπότε  και  κλείνει  οριστικά.

3. Αριθμός   μαθητών  που  φοίτησαν  στην  Ελληνογαλλική  Σχολή 

από  το  1921  έως  το  1961

Σε  γενικές  γραμμές   η σχολή  αυτή   ήρθε   να  ανταποκριθεί :

1. στις  αυξανόμενες  ανάγκες  για   κατάρτιση  στο  πλαίσιο   της  εμπορικής ανάπτυξης  της  περιοχής,

2. στη συγκέντρωση   του  καθολικού στοιχείου, αλλά   και  ίσως

3. στην  παροχή δυτικής κουλτούρας, αφού διδάσκονταν υποχρεωτικά  Γαλλικά  και   δινόταν   ιδιαίτερη  βαρύτητα  στα  καλλιτεχνικά και  στη μουσική, στοιχεία  που έδιναν  την  εντύπωση  στους  γονείς  ότι   παρέχεται  υψηλότερου  επιπέδου μόρφωση.

Το  δεύτερο  σχολείο  που  εξετάζουμε  ονομάζεται  "Αρέθειον  Εκπαιδευτήριον"[1]  και  ιδρύθηκε   στις  23-7-1947  από  τον  καθηγητή θεολογίας  Γ.Π.Μπούρα,  ο  οποίος  ήταν  γνωστός   από  τη  μεγάλη  του  συμμετοχή   στην  πνευματική  ζωή   της  Πάτρας, αρθρογραφώντας  σε  γνωστές  τοπικές   εφημερίδες   της  εποχής (π.χ. Εθνικός  Κήρυξ).  Σε  άλλη  εφημερίδα  της  εποχής  (Νεολόγος  Πατρών)  διαβάζουμε  μια  πλήρη  διαφήμιση   του  νεοσυσταθέντος  σχολείου, η  οποία  δίνει  και  το  καινοτόμο  στίγμα του :

Αρέθειον - Πρότυπον  Εκπαιδευτήριον

Νηπιαγωγείον - Δημοτικόν - Γυμνάσιον

Ο  πλησιέστερος  εκπαιδευτικός  όμιλος

Εφαρμογή  νεωτέρων  εκπαιδευτικών  συστημάτων

Αρτία  και  ελληνοπρεπής  Αγωγή

 Υποχρεωτική  σπουδή  της  Αγγλικής  δι' όλες  τις  τάξεις

Αίθουσαι  διημερεύσεως  εξωτερικών  οικοτρόφων

Με  αυτό  τον  τρόπο   ο  Ιδιοκτήτης  και  Διευθυντής  του σχολείου, το  παρουσίαζε  σαν  καινοτόμο  εκπαιδευτικό  ίδρυμα, με  οράματα, προοπτικές  και  νέες  ιδέες, μην  ξεφεύγοντας  όμως  από   την επίσημη  γραμμή του  κράτους  που  προωθούσε  την  Ελληνοπρεπή   αγωγή. Όπως  μπορούμε να δούμε, πέρα από  τις  διακηρύξεις, ακόμα  και  τα  σύμβολα που  χρησιμοποιούνται   στις  σφραγίδες  του σχολείου, ενισχύουν αυτό τον  προσανατολισμό.  

4.Οι  σφραγίδες  του  σχολείου  το  έτος  1947-48  και  το  1950

Το  Αρέθειον   λειτούργησε  σαν  τετραθέσιο, διαθέτοντας  όμως  και  καθηγητές  ειδικών  μαθημάτων (Γυμναστική, Ωδική). Στεγαζόταν  αρχικά  σε οίκημα  της  οδού  Αγ. Νικολάου  36, το  1951  μεταφέρθηκαν  οι  πιο  πολλές  τάξεις  στο  οίκημα  της  Ελληνογαλλικής  Σχολής, ενώ  για τελευταία  φορά  μεταφέρθηκε στο οίκημα  της  οδού  Μαιζώνος  67, μέχρι  που  έκλεισε.

 Από  τα  βιβλία  υλικού  φαίνεται  ότι  διέθετε  πλήρη  σειρά  εποπτικών οργάνων  και  μια   άρτια  βιβλιοθήκη, που ακόμη  και  κρατικά σχολεία  δεν  διέθεταν  τότε.  Η  οργάνωση  ήταν  υποδειγματική  για  τα   δεδομένα  της  εποχής. Μάλιστα  το  1967  διέθετε  και  σχολικό λεωφορείο  για  τη  μεταφορά   των  μαθητών.

Όσον  αφορά  τον  αριθμό  των  μαθητών  που  φοιτούσαν  σ' αυτό, μπορούμε  να  πούμε  ότι  ήταν  σχετικά  σταθερός, χωρίς  πολλές  διακυμάνσεις  και  διαρροές. (διαφ.6) Το  πρώτο  σχολικό  έτος, 1951-52, φοιτούσαν  153  μαθητές, ενώ   ο  μεγαλύτερος  αριθμός  μαθητών  παρουσιάστηκε  το  1955 (160  μαθητές). Επίσης  το  1968-69  που  έκλεισε, φοιτούσαν  σ' αυτό   93 μαθητές.

5. Αριθμός   μαθητών  που  φοίτησαν  στο   Αρέθειον  Εκπαιδευτήριον

 από  το  1951  έως  το 1968

Από   τα  βιβλία  Μαθητολογίου   ενδιαφέρον  παρουσιάζουν  τα  επαγγέλματα  των  γονέων, τα  οποία  καλύπτουν  όλες  σχεδόν τις  κοινωνικο-οικονομικές  κατηγορίες: κουρεύς, σιδηροδρομικός, αστυνομικός, κτίστης, ηλεκτρολόγος, καθηγητής, γεωργός, χημικός, επιχειρηματίας  κ.λ.π.  Είναι  εύλογο, λοιπόν, να  υποθέσει κανείς ότι  το  σχολείο  αυτό   ιδρύθηκε  από  έναν  άνθρωπο   που  είχε   θέληση  να  προσφέρει   εκπαιδευτικά  αγαθά   στα  πλατιά  λαϊκά  στρώματα. Η  δραστηριότητα  του  σχολείου  αυτού  δεν  περιορίστηκε   στα   στερεότυπα  των  σχολείων  της  εποχής. Το  Αρέθειον   ξεχώρισε  σαν  εκπαιδευτικό  ίδρυμα  που   καλλιεργούσε   το  πνεύμα  των  μαθητών. Ένα  αντιπροσωπευτικό  παράδειγμα  αποτελεί  η   έκδοση  δελτίου (σχ. εφημερίδας), με την  επωνυμία  «Παλμός», με  πλούσιο  υλικό  και  ποικίλα  θέματα, όπου  οι  μαθητές, ως εκκολαπτόμενοι  δημοσιογράφοι  και  συγγραφείς,  ξεδίπλωναν  τις  ικανότητές  τους. 

6. Το πρώτο  φύλλο  της  σχ. εφημερίδας  «Παλμός» - 1961

Η  δραστηριότητα  αυτή, η  οργάνωση   και το  θερμό  κλίμα  που  επικρατούσε μεταξύ  δασκάλου - μαθητή  ήταν  το  ζητούμενο  από  μαθητές  και  γονείς, γεγονός  που  καθιστούσε  το  σχολείο  πρότυπο.   Η  συμμετοχή  μαθητών  από  όλα  τα  κοινωνικο-οικονομικά  στρώματα, μαρτυρά  την  απήχηση   που  είχε στην  τοπική  κοινωνία  και  όχι  μόνο, αφού  λειτουργούσε  με  πρότυπα  που  βρίσκονται  σήμερα  σε  ισχύ, τόσα  χρόνια  μετά. Στη  συμμετοχή  αυτή, πέρα από  τα  επαγγέλματα, που  μας  οδηγούν  προς  την  κατεύθυνση  αυτή, συντείνει  και το  γεγονός  ότι  τα δίδακτρα  ήταν  προσιτά  για έναν  μέσο εργαζόμενο γονιό.  Για παράδειγμα  ο  μέσος  μισθός  ενός  υπαλλήλου,  το  1968  κυμαινόταν  στις  2.300 - 2.700  δρχ. , ενώ  τα  δίδακτρα  κυμαίνονταν  από  275  έως  300  δρχ., κάτι  που  σημαίνει  ότι   ένας  μεσαίας  κατηγορίας  εργαζόμενος οικογενειάρχης  μπορούσε  να  στείλει  το  παιδί  του  σ’ αυτό το σχολείο. 

Το  Αρέθειον, όπως  και  η  Ελληνογαλλική  σχολή  Πατρών, αποτέλεσαν  δημιούργημα  των  αναγκών   της  τοπικής  κοινωνίας  της  Πάτρας, σε  μια  εποχή   που  η  πολιτική  ζωή  της  χώρας  περνούσε  κρίση και  αδυνατούσε  να  ανταποκριθεί   στα  λαϊκά  αιτήματα, σε  εθνικό  ή  τοπικό  επίπεδο. Τα  σχολεία  αυτά  έζησαν  μέχρι  τότε που  οι  συνθήκες  δεν  απαιτούσαν πια την παροχή  εκπαιδευτικών  αγαθών  από   ιδιωτικό  φορέα, αφού  το  κράτος άρχισε  να  οργανώνει  την  παροχή  των  αγαθών  αυτών. Το  σημαντικό, όμως, είναι  ότι  ο  ιδιωτικό  τομέας  εκπαίδευσης  ενεργοποιήθηκε  τη  στιγμή  εκείνη  που  ένα  ολόκληρο  εκπαιδευτικό  σύστημα  βρισκόταν  σε  αδυναμία  να  ανταποκριθεί.  Έτσι, για  μια  ακόμα  φορά  επιβεβαιώθηκε  ο  ρόλος  της  ιδιωτικής  εκπαίδευσης, αυτός   που  τη  θέλει  να  συμπληρώνει  την  κρατική, δίνοντας  παράλληλα  ένα  μήνυμα   προς  το  κράτος  για όσα  αυτό  καλούνταν  να  εκπληρώσει  στο  μέλλον, το  ίδιο  αποτελεσματικά.

 Πηγές

•  Αρχείο  Εφημερίδας  «Εθνικός  Κήρυξ», Πάτρα

•  Γενικό  Αρχείο  του  Κράτους  (Πατρέως  81 - Πάτρα)

•  Μουσείο  Τύπου, Αρχείο  εφημερίδας «Νεολόγος  Πατρών», Πάτρα

• http://www.ypepth.gr / 26-9-2002