ΤΟ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ  ΒΙΒΛΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ. ΜΙΑ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

 Γεώργιος  Π.  ΜΠΟΥΡΙΤΣΑΣ

Εκπαιδευτικος Δ.Ε. Υπ. Δρ. Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης

 Το διδακτικό  σχολικό εγχειρίδιο  αποτελεί το μέσο διδασκαλίας που χρησιμοποιείται από το μαθητή και τον εκπαιδευτικό κατά τη διαδικασία πραγμάτωσης της  μάθησης.[1]

Αν εξετασθεί η διαδρομή του  σχολικού  εγχειριδίου στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα θα διαπιστωθεί ότι πρέπει να έχει την έγκριση του ελληνικού κράτους για να διδάσκεται στα σχολεία και να χρησιμοποιείται από τον δάσκαλο και μαθητή.

Οι προδιαγραφές που έπρεπε να έχει   το σχολικό εγχειρίδιο ήταν κυρίως οι :

•  Η εκπλήρωση των στόχων και των σκοπών του Αναλυτικού Προγράμματος

• Η εναρμόνισή του με την επίσημη πολιτική της πολιτείας για την παιδεία [να μη περιέχει «προσβλητικά» σχόλια  για τη θρησκεία , την πατρίδα , το πολίτευμα και τα χρηστά ήθη]

• Η συμφωνία του με τα πορίσματα των επιστημών φιλτραρισμένα όμως μέσα από την κρατούσα άποψη για  την αντίληψη της πραγματικότητας.

• Η απλότητα, η σαφήνεια ως προς τη γλώσσα και το ύφος.

Συνήθως έχουμε την έγκριση από την πολιτεία και χρήση ενός σχολικού εγχειριδίου ανά μάθημα για όλα τα σχολεία της χώρας. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις έχουμε την έγκριση του πολλαπλού σχολικού εγχειριδίου ή την  έγκριση  του εναλλακτικού σχολικού εγχειριδίου.

Με τον όρο πολλαπλό σχολικό εγχειρίδιο  εννοούμε ότι διάφορα σχολικά εγχειρίδια του ίδιου γνωστικού αντικειμένου μπορούν να χρησιμοποιούνται από τους μαθητές της ίδιας τάξης του ιδίου σχολείου ταυτόχρονα. Ενώ με τον όρο εναλλακτικό σχολικό εγχειρίδιο εννοούμε  ότι μπορεί να γίνει επιλογή για τη διδασκαλία ενός μαθήματος σε μία τάξη ενός σχολικού εγχειριδίου από πολλά που έχουν εγκριθεί  για τη διδασκαλία του μαθήματος  στην αναφερόμενη σχολική τάξη.

Η έγκριση και χρήση του πολλαπλού και εναλλακτικού βιβλίου με βάση τις παραπάνω προδιαγραφές κάνει την εμφάνισή της  σε διάφορες περιόδους. Ιδιαίτερα η χρήση διαφόρων αναγνωστικών ως βοηθημάτων αποτελεί το τυπικό παράδειγμα χρήσης εναλλακτικού σχολικού εγχειριδίου. Η χρήση βιβλίων φυσικής και χημείας στις τρεις  τελευταίες τάξεις του γυμνασίου της περιόδου 1967- 1973 αποτελεί ένα από τα  πιο χαρακτηριστικά  παραδείγματα χρήσης του πολλαπλού σχολικού εγχειριδίου.

Η χρήση εναλλακτικού  βιβλίου φυσικής στην  πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση εμφανίζεται σε διάφορες περιόδους όταν είναι αναγκαία η έγκριση σχολικών εγχειριδίων από το Υπουργείο Παιδείας με την προϋπόθεση ότι αυτά είναι πανομοιότυπα αναφορικά με το περιεχόμενό τους αφού πρέπει να ακολουθούν το Αναλυτικό Πρόγραμμα. Η ομοιομορφία τους ακόμα και στην εικονογράφηση οδηγεί στο συμπέρασμα ότι δεν αποτελούν πολλαπλά βιβλία αλλά την ίδια έκδοση με μικρές διαφοροποιήσεις.

Η πρώτη ουσιαστική διαφοροποίηση αναφορικά με το μάθημα της φυσικής [και χημείας] εμφανίζεται στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση την περίοδο 1967-1973 [όσο και αν αυτό ως γεγονός φαίνεται περίεργο] στις τρεις τελευταίες τάξεις του Πρακτικού Γυμνασίου . Η ύπαρξη ακατάλληλων σχολικών εγχειριδίων τα οποία δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των εισαγωγικών εξετάσεων για τα Ανώτατα και Ανώτερα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα οδηγεί το Υπουργείο Παιδείας να «εγκρίνει» τη χρησιμοποίηση κλασσικών βιβλίων φυσικής [και χημείας] για  πρώτη φορά ως πολλαπλών  βιβλίων σε αντικατάσταση των βιβλίων που δίδονταν  δωρεάν και δεν ικανοποιούσαν τις παιδαγωγικές, διδακτικές και επιστημονικές τις απαιτήσεις  των μαθημάτων αυτών.

Τα βιβλία αυτά για την φυσική ήταν:

•  Φυσική - Αλκίνοου Μάζη [2,3,4]

•  Στοιχεία Φυσικής - Θ.Γ. Κουγιουμζέλη- Ε.Γ. Περιστεράκη [5,6,7]

•  Γενική Φυσική – Κ.Δ. Αλεξόπουλου [8,9,10,11,12]

Και για την χημεία:

• Ανόργανη και Οργανική Χημεία – Α.Γ. Παπαγεωργίου [13,14]

• Ανόργανος και Οργανική Χημεία – Στεφάνου Δ. Σερμπέτη [15,16]

•  Στοιχεία Ανοργάνου και Οργανικής Χημείας- Κ. Μανωλκίδη- Κ. Μπέζα[17,18]

Τα βιβλία αυτά αποτελούν πραγματικά πολλαπλά βιβλία αφού ο μαθητής της ίδιας τάξης του  αυτού σχολείου μπορεί να χρησιμοποιεί όποιο θέλει παρά την όποια υπόδειξη του καθηγητή.

• Η αλλαγές του εξεταστικού συστήματος  στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση

• Οι  δεχόμενες κριτική παιδαγωγικές αντιλήψεις για την ύπαρξη του μοναδικού εγχειριδίου σε συνδυασμό με την κοινωνική απαίτηση για δωρεάν παιδεία και «ίσες ευκαιρίες» πρόσβασης

επαναφέρουν την χρησιμοποίηση προβληματικών σχολικών εγχειριδίων φυσικής που χαρακτηρίζουν μια ολόκληρη εποχή δεκαετιών ως την εποχή του «Α. Μάζη» και του «Π. Κόκκοτα» μετέπειτα.. Η εποχή αυτή ταυτίζεται με μια έντονη κριτική και την ουσιαστική και τεκμηριωμένη παρέμβαση της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών αναφορικά με την προβληματική συμπεριφορά των βιβλίων αυτών ως προς την επιστημονική, παιδαγωγική και διδακτική διάστασή τους. [19],[20]

Φτάνοντας στην περίοδο της μεταρρύθμισης «Αρσένη» έχουμε μεταξύ των άλλων και την εισαγωγή του θεσμού του εναλλακτικού βιβλίου σε πολλά μαθήματα και στη φυσική  με στόχο:

• Την αναβάθμιση της ποιότητας του σχολικού εγχειριδίου

• Την άμβλυνση των φαινομένων του «παπαγαλισμού» που ταυτίζονταν με τη χρήση ενός και μοναδικού σχολικού  εγχειριδίου

• Την καλύτερη εξυπηρέτηση των διδακτικών στόχων και  των σύγχρονων αντιλήψεων αναφορικά με το επιστημονικό αντικείμενο του  μαθήματος.

Πρέπει να σημειωθεί ότι και το εγχείρημα αυτό ουσιαστικά δεν μπορούσε να εξυπηρετήσει τους στόχους που έθετε αφού δεν αφορούσε την καθιέρωση του θεσμού του πολλαπλού σχολικού εγχειριδίου αλλά την  καθιέρωση του πολλαπλού σχολικού εγχειριδίου.

Πάντως τα αποτελέσματα του εγχειρήματος δεν έχουν κριθεί μέχρι σήμερα αφού η χρησιμοποίησή τους έγινε για μια μόνο χρονιά και μετά καταργήθηκε με το «επιχείρημα» ότι δημιουργούσε προβλήματα αναφορικά  με τη διαδικασία των Εισαγωγικών Εξετάσεων και ιδιαίτερα αναφορικά με την επιλογή των θεμάτων και τη διόρθωση αυτών.

 Για μια ακόμη φορά οι σκοπιμότητες που αφορούσαν το λεγόμενο «πολιτικό κόστος» οδήγησαν την πολιτεία αλλά και όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης να μην εναντιωθούν σε αυτές τις αντιεπιστημονικές και αντιεκπαιδευτικές αντιλήψεις .

Επίσης σημαντικές ευθύνες έχουν και οι επιστημονικοί και συνδικαλιστικοί φορείς των εκπαιδευτικών οι οποίοι προκειμένου να μην αποδεχτούν το κόστος που συνεπάγεται η χρήση του πολλαπλού βιβλίου δεν απαίτησαν την χρησιμοποίηση των εγκριθέντων διαφορετικών σχολικών εγχειριδίων  φυσικής ως πολλαπλών .

Διότι η χρήση του πολλαπλού βιβλίου φυσικής ως βοηθήματος για τη διδασκαλία του μαθήματος στην ίδια τάξη του ιδίου σχολείου συνεπάγεται:

•  Ότι  κρίνεται και αξιολογείται στην πράξη η επάρκεια των εγκριθέντων βιβλίων και ότι η χρησιμοποίησή τους  δεν επιβάλλεται  από σκοπιμότητες ή από  τη υπόδειξη μόνο του καθηγητή. Σημειώνεται  ότι η επιλογή για χρησιμοποίηση ενός εκ των εγκριθέντων βιβλίων φυσικής ως εναλλακτικού σχολικού εγχειριδίου έγινε ουσιαστικά χωρίς την ουσιαστική επιστημονική αξιολόγησή τους από τον διδάσκοντα ο οποίος και το επέλεξε.

• Ότι κρίνεται και αξιολογείται το αποτέλεσμα της κρίσης η οποία οδήγησε στην έγκριση και επιλογή  των βιβλίων φυσικής που υπεδείχθησαν ως εναλλακτικά σχολικά εγχειρίδια.

•  Ότι κρίνεται και αξιολογείται το έργο του εκπαιδευτικού αφού θα πρέπει να προσαρμόσει τη διδασκαλία ώστε να καλύπτει το θέμα με πληρότητα και να εξηγεί όλες τις διαφορετικές ενδεχόμενα προσεγγίσεις  οι οποίες παρουσιάζονται στα βιβλία συμβάλλοντας στην πληρέστερη κατανόηση του θέματος από τους μαθητές και στην ανάπτυξη του επιστημονικού διαλόγου και προβληματισμού μέσα στην τάξη.

•  Ότι αμβλύνονται τα φαινόμενα παπαγαλισμού και ότι στη διαδικασία αξιολόγησης των μαθητών σε οποιοδήποτε επίπεδο  το κριτήριο της κριτικής τους  τοποθέτησης θα είναι αυτό που θα παίζει τον πρωτεύοντα ρόλο.

•  Ότι απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή, εμπειρία και ευθύνη από τους αξιολογητές-καθηγητές   

Μετά και από αυτές τις επισημάνσεις για το Εναλλακτικό και όχι το Πολλαπλό Βιβλίο Φυσικής μπορούμε να  ισχυριστούμε τα ακόλουθα:

• Δεν  συνετέλεσε  στην άμβλυνση του φαινομένου του «παπαγαλισμού» αφού το ίδιο βιβλίο χρησιμοποιείτο από όλους τους μαθητές τις ίδιας τάξης

• Δεν κρίθηκε αναφορικά  με καμιά λειτουργία του αφού δεν αξιολογήθηκε η συνεισφορά του στην εκπαιδευτική διαδικασία

•   Δεν αξιολογήθηκε μέχρι σήμερα η επάρκειά του στο επιστημονικό επίπεδο.

Η μόνη αξιολόγηση που υπάρχει είναι αυτή της  επιτροπής κρίσης για  την έγκρισή τους.

Η παρούσα εργασία θα προσπαθήσει να  κάνει μια συγκριτική παρουσίαση με στόχο να καταδείξει  προβλήματα αναφορικά με παραμέτρους που κρίνουν την καταλληλότητα   ενός σχολικού εγχειριδίου.

Τα βιβλία που εξετάσθηκαν είναι: 

ΠΑΚΕΤΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ Α΄ ΚΑΙ  Β΄ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ [21,22,23,24]

ΠΑΚΕΤΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ Α΄ ΚΑΙ  Β΄ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ [21,22,23,24]

ΠΑΚΕΤΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ  Β΄ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ [25,26,27]

H αριθμητική και ποσοστιαία κατανομή των εγκριθέντων πακέτων εναλλακτικών βιβλίων φυσικής στο μαθητικό πληθυσμό της  Α΄ και Β΄ τάξης του Ενιαίου Λυκείου Γενικής Παιδείας και Β΄ τάξης Λυκείου Θετικής και Τεχνολογικής Κατεύθυνσης παρουσιάζεται στους παρακάτω πίνακες και  τα διαγράμματα.

Η  αξιολόγηση των δομικών χαρακτηριστικών του σχολικού εγχειριδίου αποτελεί μια  συνιστώσα  η οποία στη διεθνή βιβλιογραφία χαρακτηρίζεται ως βασική για να βγουν συμπεράσματα αναφορικά με την επάρκεια την επιστημονική, διδακτική και παιδαγωγική του σχολικού εγχειριδίου.

Το γεγονός δε ότι και η επιτροπή κρίσης έδωσε μεγάλη βαρύτητα στη συνιστώσα αυτή μας δίνει τη δυνατότητα για εξαγωγή συμπερασμάτων ως προς την επάρκεια τόσο της κρίσης όσο και του σχολικού εγχειριδίου.

Έτσι μακροσκοπικά εξετάσθηκαν η ύπαρξη ή όχι παραμέτρων που είχαν σχέση με την  δομή του βιβλίου.

Η προσεκτική ανάγνωση του πίνακα αυτού δείχνει μια ομοιομορφία ως προς τη συμπεριφορά  των βιβλίων που εγκρίθηκαν με εμφανείς τις διαβαθμίσεις  γεγονός που οφείλεται ότι οι προδιαγραφές που τέθηκαν ανάγκασαν τους συγγραφείς να προσαρμόσουν έστω και μηχανιστικά τη δομή των βιβλίων τους.

Η περαιτέρω εξέταση των  παραμέτρων αυτών  θα οδηγήσει σε  ενδιαφέροντα συμπεράσματα  τα οποία  δεν έχουν απασχολήσει   ούτε και την επιτροπή κρίσης.

Η  κύρια  διερεύνηση που γίνεται στην εργασία αυτή αφορά το μακροσκοπικό έλεγχο των  δομικών παραμέτρων που και αυτές αποτελούν  σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική συνιστώσες αξιολόγησης των διδακτικών εγχειριδίων  και οι οποίες έστω και με εμπειρικό τρόπο λήφθηκαν υπόψη από τις επιτροπές αξιολόγησης.

  Οι παράμετρες οι οποίες εξετάσθηκαν αναφορικά με την ποσοτική τους συνιστώσα είναι οι ακόλουθες:

1. Αριθμός σελίδων [συνολικά και ανά κεφάλαιο]

2. Αριθμός σχημάτων

3. Αριθμός  φωτογραφιών

4. Αριθμός Γραφικών Παραστάσεων

5. Αριθμός[Σχημάτων +Φωτογραφιών + Γραφικών Παραστάσεων]

6. Αριθμός Πειραμάτων

7. Αριθμός Ασκήσεων

8. Αριθμός Ερωτήσεων

9. Αριθμός [Ασκήσεων +Ερωτήσεων]

10. Αριθμός Παραδειγμάτων

11. Αριθμός Τύπων

Οι παράμετρες που εξετάζονται καλύπτουν τα δομικά χαρακτηριστικά του βιβλίου που αναφέρονται στην παρουσίαση της ύλης,  το κείμενο, την εικονογράφηση, τα στοιχεία ελέγχου-πιστοποίησης των γνώσεων, τα στοιχεία εμπέδωσης της θεωρίας , στοιχεία που αφορούν την συμβολή των επιστημονικών τύπων και των συμβόλων.

Η εξέταση των παραμέτρων αυτών γίνεται  σε σχέση  με τη συνεισφορά τους αριθμητική και ποσοστιαία   τόσο συνολικά  όσο και στα κεφάλαια και ενότητες των βιβλίων

Τα Κεφάλαια και οι Ενότητες των βιβλίων που εξετάσθηκαν είναι ενιαίες για  όλα τα πακέτα που εγκρίθηκαν αφού προσδιορίζονταν επακριβώς από τη σχετική προκήρυξη και  παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί.

Αναλυτικότερα  για κάθε μια από τις 11 παραμέτρους που αναφέρθηκαν παραπάνω και για όλα τα βιβλία:

 Μετρήθηκε ο αριθμό των παραμέτρων στο κάθε κεφάλαιο και ενότητα του κεφαλαίου και ο συνολικός αριθμός της παραμέτρου  στα βιβλία

Βρέθηκε η ποσοστιαία συμμετοχή ως προς τον συνολικό αριθμό της παραμέτρου στο βιβλίο  στα κεφάλαια και τις ενότητες

Έγίνε κατάταξη των βιβλίων συνολική [ΚΑΤΑΤΞΗ 1]και κατά κεφάλαιο και ενότητα με βάση την ποσοστιαία συμμετοχή της παραμέτρου στο κεφάλαιο και την ενότητα

Έγινε κατάταξη των βιβλίων με βάση ποσοστιαία συνολική  κατανομή των παραμέτρων αναφορικά με το συνολικό αριθμό των παραμέτρων σε όλα τα εγκριθέντα βιβλία [ΚΑΤΑΤΑΞΗ 2]

ΠΙΝΑΚΑΣ  ΚΑΤΑΤΑΞΗΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ  ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΙΝΑΚΑΣ  ΚΑΤΑΤΑΞΗΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ  ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ   ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ  ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Α΄ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

Από τους πίνακες αυτούς εξάγονται οι ακόλουθες παρατηρήσεις:

1.  Δεν υπάρχει συσχέτιση των κατατάξεων με  τη σειρά προτίμησης των βιβλίων από τους καθηγητές

2. Δεν υπάρχει  συσχέτιση της αξιολογικής κατάταξης[28,29] από την επιτροπή κρίσης με την σειρά προτίμησης των βιβλίων από τους καθηγητές.

3. Εικάζεται  με ποσοστό μεγάλης βεβαιότητας ότι στην επιλογή του βιβλίου   έπαιξε ρόλο η παρέμβαση επιστολής της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών  για προτίμηση του βιβλίου που υποστήριξε ανεπίσημα και η οποία δεν βασίζονταν σε επιστημονικά  κριτήρια και ο εθισμός των καθηγητών στη διδασκαλία επί πολλά χρόνια του βιβλίου των συγγραφέων που έγραψε και το βιβλίο που ήρθε δεύτερο αναφορικά με τον αριθμό των μαθητών σους οποίους διατέθηκε

4. Δεν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ των κατατάξεων  για τα βιβλία της ίδιας τάξης, αλλά και ούτε στα ίδια βιβλία των δύο διαφορετικών τάξεων γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα  ότι η χρησιμοποίηση των παραμέτρων από τους συγγραφείς τόσο στα επιμέρους κεφάλαια όσο και αθροιστικά υπήρξε τυχαία και ότι υπήρξε διαφορετική αξιολόγηση της βαρύτητας της κάθε παραμέτρου από τον κάθε συγγραφέα γεγονός που οδηγεί στο πρόσθετο συμπέρασμα ότι πιθανά υπάρχει διαφορετική βαρύτητα σε κάθε κεφάλαιο και ενότητα με όλες τι επιπτώσεις  για την εκπλήρωση των επιστημονικών, διδακτικών  και παιδαγωγικών  στόχων που καλούνται να εκπληρώσουν τα εγκριθέντα πακέτα.

5.  Η διαπίστωση αυτή έρχεται να καταστήσει πιο σοβαρό το πρόβλημα  αν συνδυαστεί με την διαφορετική αξιολογική  σειρά των πακέτων από τις επιτροπές κρίσης.

6. Από την προσεκτική ανάλυση των εκθέσεων κρίσης οδηγούμεθα στο συμπέρασμα ότι ενώ στην κρίση οι   παράμετροι  που εξετάσθηκαν έπαιξαν σημαντικό ρόλο για την αξιολόγηση των  πακέτων , η επιτροπή κρίσης οδηγήθηκε σε διαφορετική αξιολογική σειρά επειδή μέτρησε με  διαφορετικό τρόπο τη συμμετοχή των παραμέτρων αυτών ή  επειδή τις εκτίμησε με εμπειρικό τρόπο, όπως μπορεί να πιθανολογηθεί  από το κείμενο η έκθεσης.

7. Οι διαπιστώσεις  μας αυτές γίνονται ακόμα σοβαρότερες ή προσεγγίζουν την πραγματικότητα αν προστεθεί το γεγονός το πακέτο της Φυσικής της  Γενικής Παιδείας  που διατέθηκε στη μεγαλύτερη μάζα αριθμό μαθητών είχε απορριφθεί από την επιτροπή κρίσης ως ακατάλληλο και τυπώθηκε ως τέταρτο πακέτο εκ των υστέρων  κατά παράβαση της σχετικής προκήρυξης.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ

Αν λάβουμε υπόψη τα παραπάνω ευρήματα των κατατάξεων που κάναμε  και :

1.  Τη διαφορετική επιστημονική προσέγγιση των  κεφαλαίων  όπως διαπιστώνεται από τις επικεφαλίδες των ενοτήτων

2.  Τι διαφοροποιήσεις που υπάρχουν αναφορικά με τη χρήση συμβόλων

3. Την αναγκαιότητα  να ελεγχθεί παραπέρα η επιστημονική ορθότητα  των θεμάτων που εξετάζονται

 Οδηγούμεθα στο συμπέρασμα ότι το επόμενο στάδιο απαιτεί μια σε βάθος ανάλυση του περιεχομένου  των πακέτων  προκειμένου να  υπάρξει μια πλήρης κατά το δυνατό αξιολόγηση των  πακέτων αυτών [31,32,33,34,35]

Επίσης θα πρέπει να επισημανθεί το γεγονός ότι η προσέγγιση που κάναμε οδηγεί στη αναγκαιότητα καθιέρωσης αντικειμενική και επιστημονικά τεκμηριωμένη μεθοδολογίας  αξιολόγησης των σχολικών εγχειριδίων [ εμπειρικά η διαπίστωση αυτή έγινε και από όσους συμμετείχαν στη διαδικασία των διαγωνισμών που έγιναν , αν κρίνουμε τις προσφυγές που υπάρχουν τη δικαιοσύνη]

Τέλος θα πρέπει να επισημανθεί το γεγονός ότι σχολικά βιβλία δεν μπορεί να γράφονται μέσα στα ασφυκτικά περιθώρια λίγων μηνών.

Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι μετά την κατάργηση του εναλλακτικού βιβλίου επελέγησαν  ως μοναδικά βιβλία  φυσικής τα ακόλουθα:

• Α΄ ΤΑΞΗ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ .ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ - Ι. ΒΛΑΧΟΣ- Π. ΚΟΚΚΟΤΑΣ- Ι. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑΚΗΣ- Π. ΠΕΡΙΣΤΕΡΟΠΟΥΛΟΣ- Β. ΚΑΡΑΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ- Γ. ΤΙΜΟΘΕΟΥ

•  Β΄ ΤΑΞΗ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ .ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ : .ΑΛΕΞΑΚΗΣ-ΣΤ. ΑΜΠΑΤΖΗΣ-Γ. ΓΚΟΥΓΚΟΥΣΗΣ- Β. ΚΟΥΝΤΟΥΡΗΣ- Ν. ΜΟΣΧΟΒΙΤΗΣ- Σ. ΟΒΑΔΙΑΣ- ΚΛ. ΠΕΤΡΟΧΕΙΛΟΣ- Μ. ΣΑΜΠΡΑΚΟΣ- ΑΡ. ΨΑΛΙΔΑΣ

•  Β΄ ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ. ΦΥΣΙΚΗ:  Α. ΙΩΑΝΝΟΥ- Γ. ΝΤΑΝΟΣ- Α. ΠΗΤΤΑΣ- ΣΤ. ΡΑΠΤΗΣ

Η επιλογή αυτή μπορεί να χαρακτηρισθεί από αντιφάσεις  που σχετίζονται από το ότι έρχεται σε αντίθεση με τη αξιολόγηση που έτυχαν τα βιβλία αυτά από την εγκριτική επιτροπή. Επίσης θα πρέπει να εξηγηθεί το σοβαρό επιστημονικό και παιδαγωγικό πρόβλημα που δημιουργείται από την επιλογή δύο διαφορετικών βιβλίων Φυσικής Γενικής Παιδείας στις δύο τάξεις του  Ενιαίου Λυκείου όταν αυτά χρησιμοποιούνται ως μοναδικά σχολικά εγχειρίδια και όχι ως πολλαπλά. Το πρόβλημα το επιστημονικό και όχι μόνο γίνεται ακόμη πιο σοβαρό όταν για τη Φυσική Γενικής Παιδείας εγκρίθηκαν για διάθεση ως εναλλακτικών τέσσερα  πακέτα αντί των τριών που προέβλεπε η σχετική προκήρυξη και αφού το τέταρτο προφανώς είχε απορριφθεί από την κριτική περιτροπή. Το πρόβλημα γίνεται ακόμη πιο σοβαρό όταν το απορριφθέν από την κριτική επιτροπή βιβλίο επιλέγεται ως μοναδικό σχολικό εγχειρίδιο φυσικής Γενικής Παιδείας για τη Β΄ τάξη του Ενιαίου Λυκείου. Όλα αυτά  θεωρήθηκαν εντελώς φυσιολογικά από την επιστημονική και εκπαιδευτική κοινότητα και ότι συνέβαλαν στην «αναβάθμιση» του μαθήματος της Φυσικής. Η δε Ένωση Ελλήνων Φυσικών για προφανείς λόγους δεν  εκφράζει καμία επιστημονική άποψη, ούτε αισθάνεται την όποια υποχρέωση να εξηγήσει αν η επιστημονική, φιλοσοφική και εκπαιδευτική άποψη των εγκριθέντων βιβλίων σχετίζεται με τα όσα είχαν διατυπωθεί από τα επιστημονικά συνέδρια και τα επίσημα κείμενα που είχε διατυπώσει και καταθέσει τόσο στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο όσο και στο Υπουργείο Παιδείας.[30]

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Σχολικά Εγχειρίδια – Θεσμική Εξέλιξη και Σύγχρονη Προβληματική. Α. Καψάλης, Δ. Χαραλάμπους. Εκδ. ΕΚΦΡΑΣΗ, Εκπαιδευτική Βιβλιοθήκη. ΑΘΗΝΑ 1995.

ΦΥΣΙΚΗ  ΤΟΜΟΣ Α΄[ΜΗΧΑΝΙΚΗ-ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ]. Αλκινόου Μάζη, Εκδ. ΕΣΤΙΑ, ΑΘΗΝΑ 1973

ΦΥΣΙΚΗ  ΤΟΜΟΣ Β΄[ΟΠΤΙΚΗ]. Αλκινόου Μάζη, Εκδ. ΕΣΤΙΑ, ΑΘΗΝΑ 1973

ΦΥΣΙΚΗ  ΤΟΜΟΣ Γ΄[ΜΑΓΝΗΤΙΣΜΟΣ- ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ ΑΤΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ]. Αλκινόου Μάζη, Εκδ. ΕΣΤΙΑ, ΑΘΗΝΑ 1973

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΤΟΜΟΣ Ι [ΜΗΧΑΝΙΚΗ-ΘΕΡΜΟΤΗΣ], Θ.Γ. Κουγιουμζέλη- Σ.Γ. Περιστεράκη. Εκδ. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, ΑΘΗΝΑ 1965

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΤΟΜΟΣ ΙΙ [ΚΥΜΑΤΙΚΗ], Θ.Γ. Κουγιουμζέλη- Σ.Γ. Περιστεράκη Εκδ. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, ΑΘΗΝΑ 1965

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΤΟΜΟΣ ΙΙΙ [ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ], Θ.Γ. Κουγιουμζέλη- Σ.Γ. Περιστεράκη ,Εκδ. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, ΑΘΗΝΑ 1965

ΓΕΝΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ  ΤΟΜΟΣ 1^ος [ΜΗΧΑΝΙΚΗ – ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ], Κ.Δ. Αλεξοπούλου, Εκδ. Ε. Γ.Βασιλάκης, ΑΘΗΝΑ 1960

ΓΕΝΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ  ΤΟΜΟΣ 2^ος [ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ], Κ.Δ. Αλεξοπούλου, Εκδ. Ε. Γ.Βασιλάκης, ΑΘΗΝΑ 1960

ΓΕΝΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ  ΤΟΜΟΣ 3^ος [ΑΤΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ], Κ.Δ. Αλεξοπούλου, Εκδ. Ε. Γ.Βασιλάκης, ΑΘΗΝΑ 1960

ΓΕΝΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ  ΤΟΜΟΣ 4^ος [ΘΕΡΜΟΤΗΣ], Κ.Δ. Αλεξοπούλου, Εκδ. Ε. Γ.Βασιλάκης, ΑΘΗΝΑ 1960

ΓΕΝΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ  ΤΟΜΟΣ 5^ος [ΟΠΤΙΚΗ], Κ.Δ. Αλεξοπούλου, Εκδ. Ε. Γ.Βασιλάκης, ΑΘΗΝΑ 1960

ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ, Α. Γ. Παπαγεωργίου, Εκδ. Α. ΠΟΥΝΤΖΑ, ΑΘΗΝΑ

ΑΝΟΡΓΑΝΟΣ  ΧΗΜΕΙΑ, Α. Γ. Παπαγεωργίου- Θ.Σ. Λιάτη, Εκδ. Α. ΠΟΥΝΤΖΑ, ΑΘΗΝΑ 1

ΑΝΟΡΓΑΝΟΣ ΧΗΜΕΙΑ, Στεφάνου Δ. Σερμπέτη, Εκδ.Αφοι  Δ. ΤΖΑΚΑ, ΑΘΗΝΑ 1970

ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ, Στεφάνου Δ. Σερμπέτη, Εκδ.Αφοι  Δ. ΤΖΑΚΑ, ΑΘΗΝΑ 1970

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΟΡΓΑΝΟΥ ΧΗΜΕΙΑΣ, Κ.Μανωλκίδη- Κ. Μπέζα, ΑΘΗΝΑ 1969

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ, Κ.Μανωλκίδη- Κ. Μπέζα, ΑΘΗΝΑ 1969

ΦΥΣΙΚΗ , Αλκινόου Μάζη ΟΕΔΒ

ΦΥΣΙΚΗ, Π. Κόκκοτα, Δ. Κρέμου, ΟΕΔΒ

ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ [ΤΑΞΗ Α, ΤΑΞΗ Β], Γ. ΖΗΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ- ΓΡ. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ- Γ. ΠΑΠΑΛΕΞΙΟΥ - Γ. ΣΤΑΗΣ- ΧΡ. ΤΡΙΚΑΛΙΝΟΣ- ΣΠ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ ΥΠΕΠΘ- ΠΙ, Εκδ. ΟΕΔΒ ΑΘΗΝΑ 2000

ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ [ΤΑΞΗ Α, ΤΑΞΗ Β], .ΑΛΕΞΑΚΗΣ-ΣΤ. ΑΜΠΑΤΖΗΣ-Γ. ΓΚΟΥΓΚΟΥΣΗΣ- Β. ΚΟΥΝΤΟΥΡΗΣ- Ν. ΜΟΣΧΟΒΙΤΗΣ- Σ. ΟΒΑΔΙΑΣ- ΚΛ. ΠΕΤΡΟΧΕΙΛΟΣ- Μ. ΣΑΜΠΡΑΚΟΣ- ΑΡ. ΨΑΛΙΔΑΣ ΥΠΕΠΘ- ΠΙ, Εκδ. ΟΕΔΒ ΑΘΗΝΑ 2000

ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ [ΤΑΞΗ Α, ΤΑΞΗ Β], Ι. ΒΛΑΧΟΣ- Π. ΚΟΚΚΟΤΑΣ- Ι. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑΚΗΣ- Π. ΠΕΡΙΣΤΕΡΟΠΟΥΛΟΣ- Β. ΚΑΡΑΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ- Γ. ΤΙΜΟΘΕΟΥ ΥΠΕΠΘ- ΠΙ, Εκδ. ΟΕΔΒ ΑΘΗΝΑ 2000

ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ [ΤΑΞΗ Α, ΤΑΞΗ Β],  Μ.ΒΕΝΕΤΣΑΝΟΣ- Α. ΚΑΤΣΟΥΦΗΣ- Α.ΣΑΡΗΓΙΑΝΝΗΣ ΥΠΕΠΘ- ΠΙ, Εκδ. ΟΕΔΒ ΑΘΗΝΑ 2000

ΦΥΣΙΚΗ  ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ [ΤΑΞΗ Β], Ι. ΒΛΑΧΟΣ- Π. ΚΟΚΚΟΤΑΣ- Ι. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑΚΗΣ- Π. ΠΕΡΙΣΤΕΡΟΠΟΥΛΟΣ- Β. ΚΑΡΑΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ- Γ. ΤΙΜΟΘΕΟΥ ΥΠΕΠΘ-ΠΙ, Εκδ. ΟΕΔΒ, ΑΘΗΝΑ2000

ΦΥΣΙΚΗ  ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ [ΤΑΞΗ Β], Κ. ΑΝΔΡΑΚΑΚΟΣ- Α. ΒΕΛΕΝΤΖΑΣ- Ι ΓΑΤΣΙΟΣ- Ν. ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ- ΕΜ. ΔΡΥΣ- Κ. ΚΡΙΚΟΣ- Ν. ΠΙΕΡΑΚΟΣ ΥΠΕΠΘ-ΠΙ, Εκδ. ΟΕΔΒ, ΑΘΗΝΑ2000

ΦΥΣΙΚΗ  ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ [ΤΑΞΗ Β], Α. ΙΩΑΝΝΟΥ- Γ. ΝΤΑΝΟΣ- Α. ΠΗΤΤΑΣ- ΣΤ. ΡΑΠΤΗΣ ΥΠΕΠΘ-ΠΙ, Εκδ. ΟΕΔΒ, ΑΘΗΝΑ2000

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΦΥΣΙΚΗΣ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΦΥΣΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Β΄ΚΑΙ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΤΟ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ, Εκδ. ΕΕΦ, υπευθ. Εκδ. Γ.ΜΠΟΥΡΙΤΣΑΣ, ΑΘΗΝΑ 1988.

Berelson Bernard (1971),Content Snalysis in Communication research. Adivision of Macmillan Publishing Co Inc New York

Bardin Laurence (1986), L’ analyse de contenu Univercite de France Paris Auster Douald (1956), Content Analysiw in A.V. Communication Research

Pool I, Trends of  Content Analysis , Urhaya Iiiinoys Preess

M.Grawitz, Methods des sciences socials, εκδ.Dalloz, Paris, 1974

Duverger M., Μέθοδοι Κοινωνικών Επιστημών {μτφρ. Ν. Παπαδόδημας}, τ.2.,εκδ. «Ε.Κ.Κ.Ε.», Αθήνα 1978.]